La Tomatina: het feest waar tomaten als munitie worden gebruikt

Eens per jaar verandert het kleine, slaperige dorpje Buñol in een waar spektakel. Op de laatste woensdag van augustus wordt hier alles uit de kast getrokken om elkaar te bekogelen met honderdduizenden tomaten. Hier is alles wat je moet weten over dit vriendelijke tomatengevecht.

Heb je wel eens van Buñol in Spanje gehoord? Waarschijnlijk ken je het dorp op zo’n veertig kilometer van Valencia niet. Dat is ook niet zo gek, aangezien er maar zo’n tienduizend mensen wonen en je hier vooral landbouw vindt. Maar elk jaar, op de laatste woensdag van augustus, barst hier hét tomatengevecht van Spanje los: La Tomatina. 

Geschiedenis

Waar Tomatina vandaan komt? In 1945 mochten enkele jongeren niet meedoen aan een lokale optocht. Uit frustratie stalen zij toen tomaten van een groentekraam in de buurt en gooiden deze naar de optocht. Ondanks dat ze werden opgepakt en de schade moesten vergoeden, leerden ze hun les niet: een jaar later kwamen de jongeren opnieuw gewapend met tomaten, deze keer van thuis, naar de optocht. In de jaren die volgden werd het riedeltje steeds herhaald, ondanks dat het niet altijd toegestaan werd door de autoriteiten. Tot 1959, toen het gooifestijn tot officieel feest werd benoemd. Waar het gooien van tomaten begon als een kleine uiting van woede, is het uitgegroeid tot een jaarlijks gezellig voedselgevecht. 

Cultureel erfgoed

Decennia verstreken en de feestdag bleef maar groeien. De gemeente besloot in 1980 het festival daarom maar te organiseren. Zo kon het feest in goede banen worden geleid. En extra voordeel voor de inwoners? Sindsdien worden alle tomaten ook gesponsord. Tegenwoordig is Tomatina zelfs zó deel geworden van Buñol en Spanje, dat het in 2002 werd uitgeroepen tot nationaal cultureel erfgoed. 

Wegens de enorme aantrekkingskracht die dit feest heeft, waarbij deelnemers van over de hele wereld naar het piepkleine stadje trekken, is er sinds 2012 een stop op het aantal bezoekers. Slechts twintigduizend mensen kunnen tegenwoordig voor zo’n twaalf euro nog een kaartje kopen en meedoen aan dit reusachtige voedselgevecht. Het geld wordt weer gestoken in de koop van tomaten en de schoonmaakkosten van de stad. Wil je er dus volgend jaar bij zijn? Zorg dan dat je op tijd een kaartje koopt, want vaak is het al maanden van tevoren uitverkocht. 

Check hier de aflevering van 3 op Reis bij La Tomatina, vanaf 21:54.

Het tomatenfestival

Wat je op die dag kan verwachten? Rond elf uur komen vrachtwagens vol tomaten naar het stadscentrum van Buñol. Maar de feestdag begint officieel pas als iemand een glibberige, met zeep ingevette paal beklimt van meer dan vier meter hoog en vervolgens de ham bovenop te pakken krijgt. In werkelijkheid begint het tomatengooien vaak al voordat iemand bij deze vlezige prijs is. En als je het startschot hoort? Dan komen de vrachtwagens luid toeterend de stad binnen rijden: het begin van een chaos waarin maar één regel telt - ieder voor zich. 

Na ongeveer één uur eindigt het vriendelijke voedselgevecht met een eindschot van een pistool, waarna er geen tomaten meer mogen worden gegooid. En de puinhoop? Die is sneller opgeruimd dan je denkt. Door de straten rijden brandweerwagens die de straten schoonspuiten en tuinslangen worden uitgedeeld. Samen met de brandweer helpt iedereen om Buñol weer brandschoon te maken en wordt de gigantische tomatensoep van straten, huizen én mensen gespoten.

Geen verspilling

Maar een voedselgevecht waarbij meer dan honderdvijftig ton tomaten worden vergooid, is dat geen verspilling? Speciaal voor het festival worden twee weken lang tomaten opgeslagen die niet geschikt zijn voor de verkoop omdat ze te klein, groot of overrijp zijn. De vruchten zouden dus anders toch weggegooid worden. In plaats van in de prullenbak, worden ze nu dus naar elkaar gegooid. Soms zijn de tomaten zelfs al beschimmeld, sta dan ook niet te kijken van een behoorlijke stank in het dorpje. Trek je oude kleren dus maar aan, want een bende wordt het sowieso.

Een andere rustige stad waar een keer per jaar een vriendelijke rivaliteit wordt uitgevochten? Lees hier over de Griekse traditie, waarbij twee kerken hondderdduizend zelfgemaakte raketten op elkaar afvuren.

• Deel