Liberland: het land dat nog niet bestaat

Het klinkt bijna onmogelijk: een stukje Europa dat nog niet is geclaimd. In 2015 ontdekte een groep Tsjechen zo'n gebied aan de rand van de Donau. Het resultaat? Een nieuw land van zeven vierkante kilometer en zo'n zevenhonderd ‘inwoners’. Welkom in De Vrije Republiek Liberland.

Een betwiste grens

Vit Jedlicka zag naar eigen zeggen zijn kans schoon toen hij een gebied tussen Servië en Kroatië op de kaart vond dat nog door geen land was geclaimd. Lang hoefde hij dan ook niet na te denken over zijn vervolgactie. Op 13 april 2015 riep hij de soevereine heilstaat Liberland uit. Een microstaat die meer dan drie keer groter is dan Monaco en wel vijftien keer groter dan Vaticaanstad.

Hoe kwam dit tot stand?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Kroatië en Servië ruziën al jaren over de landsgrens. Waar Servië de huidige ligging van de Donau als de grens tussen de twee landen ziet, baseert Kroatië zijn grenzen op de rivieroevers van de negentiende eeuw. Waarom die twee van elkaar verschillen? Kroatië volgt als landsgrens de ligging van de Donau in de Oostenrijk-Hongaarse tijd, maar door de jaren heen is de Donau wat verschoven. Het gevolg is een lang grensconflict tussen de twee landen, waardoor er sinds de jaren negentig enkele vierkante kilometers ‘niemandsland’ zonder eigenaar zijn. Dus hoewel Liberland aan de Kroatische kant van de Donau ligt, bevindt het gebied zich buiten de landsgrenzen die Kroatië zelf aanhoudt.

Maar naast een vlag, een paar honderd officiële staatsburgers, een volkslied en een eigen valuta, lijkt Liberland nog niet meer dan een idee. Waarom? Op het stuk grondgebied is nog niks gebouwd en er zijn maar weinig 'Liberlanders' die hier daadwerkelijk voet aan land hebben gezet.

Een idealistische staat

Wij spraken Michal Ptáčník, van het Ministerie van Justitie voor Liberland. Het motto van de microstaat is simpelweg: ‘Leef en laat leven.’ Zo is belasting betalen in deze liberale heilstaat bijvoorbeeld vrijwillig. Daarnaast worden gezondheidszorg en elektriciteit aangeboden door crowdfunding of bedrijven. En een ideologie? Die is er niet. Volgens Ptáčník is Liberland volledig neutraal op zo’n beetje alle vlakken. De overheid wil zich, om vrijheid te stimuleren, zo min mogelijk bezighouden met de publieke moraliteit. Is het land dan wetteloos? Niet helemaal: Liberland respecteert de internationale wetgeving gewoon. 

Een belastingparadijs?

Vrijwillig belasting betalen, dat klinkt natuurlijk alsof Liberland als een soort Kaaimaneiland van de Balkan zou kunnen functioneren. Toch is dat volgens Ptáčník niet zo. Het afschaffen van verplichte belastingen zou juist voor meer transparantie zorgen. Iedereen kan namelijk zien wie wat betaalt. Daarnaast respecteert het land de internationale financiële markt en werkt het volgens gestandaardiseerde regels. Maar de ideeën over geld gaan nog verder in Liberland. Zo is het een van de eerste ‘landen’ waar de Bitcoin het officiële betaalmiddel werd. Maar de enige valuta? Dat is de Bitcoin niet. Sterker nog: de microstaat heeft zelfs een eigen munt. ‘Inwoners’ kunnen betalen met de Liberland Merith, die ook werkt op de blockchain, net zoals de bitcoin. Het resultaat daarvan? Transparantie. Althans, dat is het doel, aldus Ptáčník.

Een Liberland-burger worden

En een echte ‘Liberlander’ worden? Sluit dan maar achteraan in de rij, want er zijn zo’n zevenhonderdduizend mensen je voor. En de ‘sollicitatieprocedure’ duurt best eventjes, omdat er naar schatting maar zo’n vijfentwintigduizend mensen op Liberlandse grond kunnen wonen. De rest zou een zogenaamde e-residentie krijgen, wat letterlijk ‘online burgerschap’ betekent. Op dit moment zijn er 720 mensen met een Liberlands paspoort en al zo’n 2620 mensen die deze e-residentie hebben. Enkel mensen met communistische, fascistische of andere extremitische idealen zijn niet welkom in de microstaat. Wat je kan doen om sneller een Liberlands paspoort in handen te krijgen? Een ‘donatie’ doen aan het land van minstens vijfduizend Amerikaanse dollar.

Op bezoek

Wil je met de auto of boot naar de microstaat afreizen? Dan word je hoogstwaarschijnlijk tegengehouden door de Kroatische politie. De enige manier om Liberland te bezoeken is door op pad te gaan met goede wandelschoenen en zo het gebied betreden. Maar let op, ook hier zitten risico’s aan verbonden. Zo moest de Nederlandse Niels zelfs tien dagen de gevangenis in, nadat hij betrapt werd in het ‘niemandsland’. Elk jaar is er wel een festival in de buurt van Liberland, waarbij er meer wordt uitgelegd over de microstaat. Deze kan je wél zonder risico's bezoeken. Al is het nog maar de vraag of Liberland in de toekomst meer zal worden dan enkel een visie.

Meer lezen over micronaties? Check hier het verhaal van vorstendom Sealand.

• Deel