Het grootste meer ter wereld dat verdween: Makgadikgadi in Botswana

Een rivierdelta die uitmondt in de woestijn. Het is een van de vele aanwijzingen dat hier ooit een gigantisch meer moet hebben gelegen. Maar tienduizend jaar geleden verdampte bijna al het water. Het gevolg? Het ontstaan van de grootste zoutvlaktes ter wereld.

Zelfs vanuit de ruimte zijn ze te zien. De gigantische Makgadikgadizoutvlaktes beslaan bij elkaar opgeteld maar liefst ruim dertigduizend vierkante kilometer. En vroeger stond dit gebied dus volledig onder water, zo’n negenhonderdvijftig meter boven zeeniveau. Nu is het droog en gaan de zoutlagen tot wel vijf meter diep.

Het meer werd voorzien van water uit de Okavango, de Chobe en de Zambezi:de drie grootste rivieren uit dit gebied. Het zou een van de meest vruchtbare gebieden ooit moeten zijn geweest met idyllische stranden, groene rivierbeddingen en bosrijke lagunes. Een enorm verschil vergeleken met de uitgedroogde vlakte die het vandaag de dag is.

Wil je zien hoe de safari in de Okavangodelta Chris afging? Kijk dan hier de compilatie van Chris’ reis door Botswana.

Oorsprong van de mensheid

Van ons als mensen wordt gezegd dat we op een zeker moment in de geschiedenis, zo’n zeventigduizend jaar geleden, bijna helemaal waren uitgestorven. Ja, het had niet veel gescheeld of wij waren er helemaal niet geweest. Geen auto’s, geen televisies, geen patatje joppie, niets.

De reden? Een vulkaanuitbarsting van de megavulkaan Toba in Indonesië. Slechts op één plek in het zuiden van Afrika zouden de leefomstandigheden nog goed genoeg zijn geweest om te kunnen overleven. Volgens wetenschapper Vanessa Hayes, die hier in het gerenommeerde wetenschapstijdschrift Nature in 2019 een paper over publiceerde, zou de ‘wieg van de moderne mens’ op deze plek moeten staan.

De aanname dat hier inderdaad veel mensen hebben gewoond klopt, want in 2021 werden er artefacten gevonden van ruim honderdduizend jaar geleden. De vondst bestond uit kristallen, stenen en struisvogeleieren die gebruikt werden als bekers.

Toch worden er ook vraagtekens gezet bij Hayes’ onderzoek. Volgens sommige wetenschappers zouden er te veel overhaaste conclusies worden getrokken en zijn niet alle bekende feiten meegenomen in haar conclusies. Zo zouden opgravingen uit Marokko haar aanname al tegenspreken. De theorie is dus niet voor iedere wetenschapper doorslaggevend genoeg om als waarheid aan te nemen.

Het mysterie van Kubu-eiland

Een bijzondere andere plek waar bewijs is gevonden dat mensen in dit gebied leefden, ligt op Kubu-eiland. Hier, midden in de zoutvlakte, ligt een kleine heuvel met daarop een baobap. Deze boom is naar schatting meer dan duizend jaar oud.

Op dit eiland liggen vervallen muren die erop zouden wijzen dat deze door mensen zijn gebouwd. Wat hier eigenaardig aan is, is dat er verder geen enkel spoor van een beschaving is gevonden. Geen keramiek, botten of funderingen van gebouwen – terwijl dit doorgaans een van de meest gevonden archeologische vondsten zijn bij opgravingen.

Grootste dichtheid wild in heel Afrika

De opdroging van het meer komt doordat tienduizend jaar geleden de aardplaten verschoven. Hierdoor werden twee van de drie rivieren volledig afgesloten van het meer. Alleen de Okavango bleef over, maar het water uit die rivier was niet genoeg om de uitdroging tegen te gaan.

De Okavangodelta is de grootste binnenlandse delta ter wereld. Deze mondt dus niet uit in een meer, zee of oceaan, maar midden in een gebied dat zonder de rivier een droge woestijn zou zijn. Het water loopt simpelweg de grond in en voedt de bodem. Wel loopt er nog een strookje water naar de zoutvlaktes via het Botatikanaal, maar dat is niet voldoende om het historische meer in oude glorie te herstellen.

Ondanks dat de delta niet meer te vergelijken is met het vruchtbare paradijs van voor de aardverschuiving, werkt het nog altijd als een magneet voor begroeiing en dieren. Botswana kent mede door dit natuurgebied de grootste dichtheid aan dieren en planten van heel Afrika. Daarmee is het dus bij uitstek een land om achter het stuur van de safarijeep te kruipen.

Vooral het Moragemi Game Reservaat wordt geroemd om het enorme ‘aanbod’ aan wild. En hoewel het er stikt van de olifanten, leeuwen en giraffen, kan je hier, zij het op eigen risico, wildkamperen.

Geen goedkope trip

Zelf naar Botswana? Zorg dan dat je genoeg op je spaarrekening hebt staan. Het is namelijk geen goedkoop land. Hier is in de tweede helft van de twintigste eeuw een gigantische diamantmijn bij Jwaneng gevonden, de een-na-grootste ter wereld en de grootste van Afrika. Dit heeft de economie van het land een enorme duw in de rug gegeven, waardoor mensen hier meer verdienen en dus gemiddeld betere leefomstandigheden hebben dan in andere Afrikaanse landen. En dat maakt het land prijziger.

Maar gelukkig is er altijd een manier om kosten te besparen. Ga bijvoorbeeld wildkamperen en zelf op safari. Dit scheelt al aanzienlijk in je uitgaven. Wel belangrijk dat je stalen zenuwen hebt, want een hyena of leeuw die ’s nachts langs je tent loopt is hier niet ongebruikelijk.

Benieuwd naar meer plekken waar je kan wildkamperen in Afrika? Bekijk hier hoe we naar het LUMO Wildlife Conservancy in Kenia gingen – en hoe je dit zelf regelt.

• Deel