Een trip naar Mongolië? Dan kan je niet om gefermenteerde merriemelk heen
- Artikel
- 31 mei 2022
- 5 minuten leestijd
Paardenmelk mét alcohol. Oftewel: airag. Want in Mongolië hebben paarden niet een belangrijke status als rijdier, ook hun melk is heel waardevol. Dit nationale drankje mag je niet missen als je naar het land afreist.
Airag wordt al eeuwen in Mongolië gedronken en wordt als de nationale drank beschouwd. In de rest van Centraal-Azië staat het bekend als koemis of kumis, wat de verzamelnaam is voor alle gefermenteerde merriemelkdranken. En hoewel het drankje alcohol bevat, zal je er niet al te snel dronken van raken. Het alcoholpercentage is namelijk slechts twee procent. Je zou het dus bijna alcoholvrij kunnen noemen.
Met heel veel paarden op de Mongoolse vlaktes is het niet zo gek dat een gemiddelde nomadenfamilie al snel tot dertig liter airag per dag consumeert. Zelfs de jongsten drinken van dit goedje dat hetzelfde alcoholpercentage heeft als een Radler. Probeer dat tempo maar eens bij te houden...
Melk of geen melk
Ben je lactose-intolerant? Dan ben je wellicht na het lezen van het woord ‘melk’ al afgehaakt. Maar dat zou doodzonde zijn, want ook jij kan dit drankje gewoon nuttigen. Hoe zit dat? Tijdens de productie van de mousserende drank wordt alle aanwezige lactose – oftewel melksuiker – omgezet in melkzuur, alcohol en koolzuurgas. Maar als je tegen je ouders wil roepen dat je nog steeds netjes je melk drinkt, laat je dit feitje maar achterwege.
Warm welkom
Het kan zomaar zijn dat je op doorreis in Mongolië bij de deur van een yurt of gers een bijzondere buidel ziet hangen. Een kudde knollen in de uitgestrekte weilanden ernaast kan dan niet ontbreken. En bij binnenkomst in het huis word je dan vrijwel altijd met een schaal airag welkom geheten. Deze populaire nationale drank wordt namelijk vaak gewoon thuis gemaakt. Dat zijn dus een ander type huisjesmelkers dan hier in Nederland.
Paardenmiddel
De productie van dit product hangt dus af van paarden. De hoefdieren dienen niet alleen als transportmiddel of rijdier, maar staan symbool voor het nomadische leven én zijn een belangrijke voedselbron. Maar hoe verander je dan melk in alcohol? Het begint allereerst met een klein probleem: het melken van de merrie. Dat kan alleen tijdens het melkseizoen, dat van half juni tot eind september loopt.
Eén merrie is goed voor zo’n duizend tot twaalfhonderd liter melk, wat een stuk minder is dan wat een koe produceert. De helft van de witte vloeistof mogen de veulens drinken, de andere helft is voor airag. Het is wel duidelijk waar de prioriteiten liggen.
Uitgemolken
De rauwe merriemelk wordt door een schone doek gefilterd en dan twee dagen in een khukhuur, een open koeien- of paardenleren zak, bij de ingang van een nomadentent gehangen. Dit verspreid een heerlijke, zoete geur rond het huis. Een goed alternatief voor geurkaarsen dus?
In de twee dagen wordt de inhoud van de zak met een stamper regelmatig gestampt, zodat er voldoende zuurstof bij kan komen. Dat versnelt het gistingsproces. En doordat paardenmelk meer suikers bevat dan koe- of geitenmelk, kan het zuivelproduct goed fermenteren.
Nomadisch genot
Qua structuur lijkt het goedje op kefir, een andere licht alcoholische melkdrank. Het is een verfrissend drankje met een lichtzure smaak, dat zacht tintelt op de tong. De exacte smaak van dit Mongoolse drankje hangt af van onder andere het edele dier, de weilanden waar het in staat en natuurlijk de exacte productiemethode. Hoewel je het drankje voornamelijk in Azië tegenkomt, kan je het dus ook thuis gewoon bereiden. Wat je daarbij nodig hebt? Merriemelk, gedroogde gist én 48 uur geduld.
Ga je naar Mongolië? Dan moet je hoe dan ook aan deze smaak wennen, want je komt er echt niet onderuit. Het weigeren van de paardenmelkwijn bij binnenkomst wordt als onbeschoft gezien. Dus hopelijk proeft het bij jou alsof er een engeltje op je tong pist. Over de smaak valt, zoals bij alle alcoholische versnaperingen, natuurlijk te twisten, maar een dorstlesser en hongerstiller is het hoe dan ook.
Op je gezondheid
Mocht het smaakpalet je nog niet overtuigen, dan doen misschien de positieve effecten dat wel. Het middel heeft antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen, bevat een goede dosis vitamine C en D en verbetert het immuunsysteem. Daarnaast zou het helpen bij eczeem en andere huidaandoeningen en goed zijn voor de spijsvertering. Maar pas op dat je niet te veel drinkt: de Mongoolse melange kan een laxerend effect hebben, vooral als je het drinktempo van de inwoners probeert bij te houden.
In voor een proeverij? Probeer dan ook de delicatesse Japanse shirako, oftewel: vissensperma.