Hoe de Sinai Ghetto Shinners het harde leven in Mukuru een stukje beter maken

Op jonge leeftijd belandt Mike met zijn familie in Mukuru Sinai, een achterstandswijk in de Keniaanse hoofdstad. Zeventien jaar later is hij, samen met de organisatie Sinai Ghetto Shinners, de motor achter projecten die de toekomst en leefomstandigheden van jongeren verbeteren.

© Lassa Johansson / Shutterstock.com

Veel jeugd, weinig werk 

Kenia heeft een opvallend jonge bevolking. Bijna de helft is jonger dan vijftien en de gemiddelde leeftijd in het land ligt slechts op negentien jaar. Dit breng een grote uitdaging: het vinden van werk. Volgens een onderzoek van Edukans en de AFAS Foundation uit 2023 heeft 22 procent van de jongeren tussen de 20 en 24 jaar geen werk. Zonder werk en inkomsten is het lastig om een stabiel bestaan op te bouwen. 

Velen verlaten het platteland en trekken naar de stad in de hoop op werk. Maar voor een groot deel blijft het vinden van een baan onmogelijk. Zo ook in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Wie geen werk vindt, belandt vaak in een wijk als Mukuru Sinai: één van de grootste sloppenwijken aan de rand van Nairobi. Meer dan zevenhonderdduizend mensen wonen hier verspreid over dertig kleine buurten, vaak zonder stromend water en andere basisvoorzieningen. 

“We hadden alles en toen moesten we naar Mukuru”

Dit geldt ook voor Mike en zijn familie. Inmiddels woont hij al zeventien jaar in Mukuru. Oorspronkelijk komen ze uit een klein dorp in het westen van Kenia, maar in 2007 moest hij met zijn gezin vluchten. Begin 2008 belandden ze in Mukuru. Mike vertelt dat zijn leven hierdoor compleet veranderde: “We hadden alles en toen moesten we naar Mukuru.” Ze wonen in een klein huis van golfplaten, en er is veel criminaliteit en drugsgebruik.

Ook Mike dreigt die kant op te gaan, maar weet toch zijn middelbare school af te maken. Het leven is allesbehalve makkelijk, vertelt hij: “Vanwege omstandigheden verliet mijn vader ons, geld voor een vervolgopleiding was er niet, en ik verloor mezelf voor vier jaar.” Toch vindt hij na die periode de weg terug. Dankzij een beurs kan hij alsnog een landbouwopleiding volgen, met daarna een stage op de boerderij van een ziekenhuis. 

Het afvalprobleem in Mukuru als startpunt 

In Mukuru, de wijk waar Mike nog steeds woont, wordt het huisafval wekelijks opgehaald door jongeren uit de buurt. Ook Mike doet mee. Huishoudens betaalden een kleine vergoeding, wat een belangrijke inkomstenbron voor de jongeren is. Een deel van het afval wordt hergebruikt: organisch afval gaat naar de composthoop en plastic wordt verkocht aan recyclingbedrijven. Maar doordat de afvaldumpplek vlak bij de huizen ligt, gooiden veel mensen liever hier hun afval in plaats van te betalen voor de inzameling. Mike legt uit dat afval dumpen als normaals wordt gezien in dit soort wijken. Samen met andere jongeren doet hij een grote schoonmaakactie, in de hoop dat bewoners hun afval voortaan zouden inleveren. Het probleem blijft alsnog bestaan en het inkomen van de jongeren daalt sterk. 

Daarom besluiten Mike en een groep jongeren dat het anders moest: het afvalprobleem aanpakken, én jongeren weer perspectief bieden. Met het beetje geld dat ze hebben, schaffen ze lakens en palen aan om de afvalplek af te zetten. “We hadden het terrein afgezet, maar eigenlijk zonder plan. Na een tijdje dachten we: waarom maken we er niet gewoon iets van?”, vertelt Mike. Met gerecycled plastic, oude containers en autobanden maakten ze plantenbakken, en met gedoneerde aarde plantten ze groenten. Vanaf dat moment groeide de betrokkenheid en meer mensen komen helpen. Zo ontstaat het landbouwproject, dat uiteindelijk officieel wordt geregistreerd en erkend: De Sinai Ghetto Shinners. 

Groene projecten van Sinai Ghetto Shinners 

Het landbouwproject in Mukuru is inmiddels flink gegroeid. Ze houden zich bezig met varkenshouderij, hydrocultuur en slimme landbouw. Er zijn kippen en konijnen, waarvan de urine als organische meststof wordt gebruikt. En met ‘vertical farming’ bouwen ze landbouw de lucht in, zodat er op een beperkte ruimte toch gewassen verbouwd kunnen worden. Oude pallets tegen een muur dienen als waterconstructie. De geoogste groenten worden in Mukuru verkocht, wat een klein inkomen oplevert. “Mensen geloven het pas als ze het met eigen ogen zien, maar landbouw in de stad is echt mogelijk,” vertelt Mike.

Daarnaast organiseren de Sinai Ghetto Shinners maandelijks schoonmaakacties en maken ze verstopte afvoeren vrij om de hygiëne te verbeteren én bij te dragen aan een klimaatvriendelijkere gemeenschap. Mike hoopt met dit werk kennis te verspreiden en mensen klimaatbewust te maken: “Het geeft jongeren en gezinnen de kans om deel te nemen aan het opbouwen van een groenere, zelfvoorzienende toekomst.” 

Toch zijn er in de gemeenschap nog veel obstakels, vertelt Mike: “Landbouw vergt geduld, en dat is iets waar veel jongeren in Mukuru moeite mee hebben. Ze verwachten snel resultaat en haken vaak af als het project niet meteen geld oplevert. Veel jongeren doen losse klussen in de bouw, dango zoals dat in Kenia wordt genoemd, om snel geld te verdienen. Dit betekent dat er soms niemand is om voor het landbouwproject te zorgen. Het investeren blijft lastig, omdat het geld vaak nodig is voor eten en andere basisbehoeften.” 

Veelzijdige initiatieven: van sport tot kunst

Naast de groene projecten zet Sinai Ghetto Shinners zich ook in voor andere initiatieven. Mike benadrukt hoe belangrijk het is om verschillende soorten projecten te hebben, zodat jongeren hun interesses kunnen ontdekken, zich kunnen ontwikkelen en actief kunnen bijdragen aan hun gemeenschap. “Sport, kunst of educatie – we hebben allemaal andere talenten. Daarom proberen we veelzijdige projecten op te zetten die passen bij verschillende jongeren uit de gemeenschap.”

Zo hebben ze een voetbalteam opgezet voor meisjes en jongens van vijf tot achttien jaar. Onlangs kwam daar zelfs een seniorenteam bij, voor spelers boven de achttien. “Je weet maar nooit,” zegt Mike. “Misschien worden ze wel opgepikt door de grote competities in Kenia en krijgen ze daar een kans.” Als coach van het team zet hij zich hard in. De jongeren in het team kijken naar hem op en hij blijft ze motiveren en met hen in gesprek gaan. “Soms lukt het, soms niet, maar sommige jongeren uit het team zijn zo geïnspireerd geraakt dat ze zelfs een beurs hebben aangevraagd voor een landbouwopleiding.” Daarnaast zoekt hij naar oplossingen voor de financiële uitdagingen. De transportkosten voor wedstrijden zijn vaak lastig op te brengen, en het team moet die soms zelf betalen. Als coach wil Mike daarom een autowasproject opzetten, waarvan de opbrengt kan helpen om die kosten te dekken. 

Voor jongeren die minder met voetbal hebben, is er ook ruimte om zich op andere manieren te uiten. Zo is er een kleine bibliotheek, bedoeld voor jongeren die bijvoorbeeld door geldgebrek niet meer naar school kunnen, zodat ze toch kunnen blijven leren. Mike leidt ook een scoutingprogramma, waarin hij jongeren bewust maakt van het belang van betrokkenheid bij hun gemeenschap. Hij gelooft dat als je hen op jonge leeftijd kennis laat maken met dit soort initiatieven, ze sneller ontdekken waar hun interesses liggen en welke vaardigheden ze willen ontwikkelen. Ook is er een dansgroep waarin ze hun creativiteit kwijt kunnen, al blijft het lastig zonder muziekinstrumenten en geluidsinstallaties.

Obstakels voor meisjes in Mukuru

In de wijk werk de gemeenschap samen aan een muurschildering van vastgeketende vrouwen, als statement tegen geweld tegen vrouwen. Jonge meisjes in Mukuru hebben het zwaar: “Ze worden op jonge leeftijd zwanger, wat betekent dat ze vroeg stoppen met school. Het ouderschap is enorm lastig, vooral omdat de vaders hen in de steek laten en ze er alleen voor komen te staan.” 

“Sinai Ghetto Shinners wil hen praktische kennis bijbrengen, zoals hoe ze hun budget kunnen beheren en voor zichzelf en hun kinderen kunnen zorgen. We lobbyen ook voor producten zoals maandverband en bieden programma’s aan die meisjes helpen om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. Zo kregen vijf meisjes onlangs de kans om een opleiding in naaien en bakken te volgen.” Mike benadrukt dat het grootste obstakel het gebrek aan middelen is: “We zijn afhankelijk van steun van bedrijven die maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. Dit maakt de toegang tot belangrijke middelen, zoals hygiëneproducten en onderwijs, vaak veel moeilijker.”

‘Slum upgrading’

Mike deelt zijn zorgen over plannen van de overheid, zoals ‘slum upgrading’, het afbreken van sloppenwijken om plaats te maken voor betaalbare woningen. Het probleem? “Vaak krijgen de bewoners geen alternatief, waardoor velen weer in andere sloppenwijken terechtkomen,” legt Mike uit. In Mukuru zijn de eerste stappen al gezet, zoals het herstellen van de nabijgelegen rivier. Wanneer de overheid slum upgrading uitvoert, hoopt Mike een nieuwe plek te vinden voor hun projecten met officiële papieren, zodat ze niet weggeplaatst kunnen worden. Het doel? Een boerderij opzetten waar ze groenten verbouwen, dieren houden en leeractiviteiten organiseren. “We hebben de voordelen van onze landbouwboerderij gezien. Het helpt, onderwijs waarbij kinderen leren door te doen.” Mike kijkt hoopvol naar de toekomst van het project, zeker nu de Keniaanse overheid onlangs een nieuwe onderwijsvorm heeft ingevoerd met praktijkgerichte vakken die aansluiten bij de toekomstplannen van jongeren. 

Stap voor stap verandering in Mukuru

Toch blijven de problemen in Mukuru groot. Veel jongeren zijn nog steeds werkloos, waardoor ze zich verloren voelen, de hoop verliezen en verslaafd raken. Mike vindt dat moeilijk om te zien, maar beseft dat hij niet alles kan veranderen. Daarom richt hij zich met Sinai Ghetto Shinners op wat ze wél kunnen doen. “We blijven geloven in de kansen om hier een verschil te maken.” 

Volgens Mike is de sfeer onder jongeren in Mukuru de afgelopen jaren veranderd: “De solidariteit is gegroeid en jongeren helpen elkaar bij ziekte, overlijden of brand.” Die saamhorigheid zorgt voor beweging in de gemeenschap. Ook krijgen jongeren nu meer stem dan voorheen. En waar ze vroeger door de oudere generatie vooral als criminelen of werklozen werden gezien, durven ze zich nu meer uit te spreken en hun behoeften te uiten. “Er wordt misschien niet altijd geluisterd, maar het opent de deur naar projecten zoals Sinai Ghetto Shinners – iets wat vroeger ondenkbaar was.”

Kenia is jong – en dat zie je terug in het straatbeeld. Lees hoe zij kleur geven aan een lastig bestaan.

• Deel