Réttir

Voor vele IJslanders zijn het de mooiste dagen van het jaar: réttir. Een belangrijke traditie, waarbij schapen na een hele lange zomer op schilderachtige hoogvlaktes grazen terug naar huis worden gehaald. De reden hiervoor? De schapen overleven de strenge winters simpelweg niet buiten.

Maar waarom wordt réttir bijna als een feestdag gezien? IJsland heeft een bijzondere connectie met schapen. Het land telt zo’n achthonderdduizend schapen: twee keer het inwonersaantal van het land. Hoe dat kan? Daarvoor duiken we even de geschiedenis in. De Vikingen brachten ooit schapen naar IJsland en de huidige wollen dieren stammen daar nog van af. Per wet is het in IJsland verboden om schapen te importeren, dus er is geen mix geweest met andere schapenrassen. Het gevolg hiervan? De vacht is kleurrijker en de haren zijn langer dan van bijvoorbeeld Nederlandse schapen. En die dikkere, langere vacht hebben ze ook wel nodig, aangezien de weersomstandigheden bijzonder guur kunnen zijn op IJsland.

Maar hoe krijgen boeren aan het eind van de zomer hun eigen schapen terug en niet die van een ander? Allereerst drijven ze de schapen per jeep, te paard of te voet bij elkaar. Op de verzamelplaatsen, ook wel réttir genoemd, worden de schapen gesorteerd. Met behulp van een oormerk is het vrij snel duidelijk welk schaap bij welke boerderij hoort. Na de telling worden sommige dieren geslacht, anderen keren terug naar hun eigen boerderij.

Na het schapenhoeden, wat soms dagen kan duren, wordt de réttir afgesloten met een feestelijk réttabal. Een groot feest, waarbij iedereen samenkomt voor een avond vol dans, drank, traditionele volkszang en waar er verschillende schapenvleesgerechten gegeten worden.

Praktische tips

Wil je zelf deze bijzondere dag meemaken? Réttir begint in de noordelijke delen van IJsland en trekt in september verder naar het zuiden. Wanneer réttir precies is, verschilt dus elk jaar per gebied. De Bændablaðið, een boerenkrant die alleen in het IJslands te lezen is, publiceert jaarlijks de data van réttirs in het hele land. Boerderijen verwelkomen elk jaar meer reizigers en zijn blij om hun traditie te delen. Maar onthoud goed: hoewel een réttir een hele bijzondere ervaring is, is het ook hard werken voor veel boeren en hun families. Ga respectvol om met de schapen en de boeren door hun werk niet te belemmeren of in de weg te staan. Wij raden het dan ook af om zelf in de réttir te zijn – tenzij je daar expliciet toestemming voor hebt gehad.

Eten & drinken

Volgens traditie eet je tijdens réttir kjötsúpa, een IJslandse lamssoep die erg gezond is. Hoewel het niet zo klinkt, was het vroeger een vrij chic gerecht dat op zondag werd gegeten. Iedere IJslandse familie heeft zijn eigen variant van de soep, dus genoeg reden om meerdere keren een kom te bestellen. Behalve lamsvlees zitten er groenten in die op IJslandse bodem groeien. Denk hierbij aan wortels, aardappels, uien en koolrapen. Andere gerechten die vaak tijdens réttir gegeten worden? Schapenkop en lamskoteletjes, want schapenvlees is een van de belangrijkste voedselbronnen in IJsland.

Vervoer

Omdat réttir over het hele land plaatsvindt, is er niet één manier om naartoe te reizen. Net zoals Chris réttir in Skåholt bezoeken? Vlieg naar Keflavik en je rijdt er binnen twee uur heen. Toch wat later in september réttir bezoeken? Rijdt dan in minder dan vier uur door het ruige IJslandse landschap naar Sudurland, het zuidelijke gebied in IJsland.

De groene optie? Neem een ferry vanaf het Deense Hirsthals naar Seydisfjordur in Oost-IJsland. Een reis van zo’n 48 uur, maar de ferry stopt onderweg ook nog bij de Faeröer eilanden. Fijne bijkomstigheid: je eigen vervoer kan gewoon mee op de boot, dus het is dan niet meer nodig om een auto huren om door het grote IJsland te rijden. 

Goed om te weten

Beste reistijd: September
Visum: Nee
Inentingen: Nee
Valuta: IJslandse Kroon
Taal: IJslands
Kraanwater: Drinkbaar

• Deel