Sterrenkijken? Nederland kent twee officiële Dark Sky Parken

Artikel
07 jun 2021
3 minuten leestijd

Complete duisternis in de buitenlucht wordt een steeds zeldzamer begrip. Vooral in Nederland ontbreekt het door lichtvervuiling aan echt donkere plekken. Twee gebieden vormen daarop een uitzondering: Nationaal Park Lauwersmeer en De Boschplaat op Terschelling.

Het Nationaal Park Lauwersmeer (op de grens tussen Friesland en Groningen) en de Boschplaat op Terschelling zijn de enige Dark Sky Parken die Nederland telt. Dark Sky Parken zijn plekken waar echte duisternis nog mogelijk is door een gebrek aan buitenverlichting. Een gebied waar geen kunstmatige lichtbronnen te vinden zijn. Dat Nederland twee van dit soort parken kent is bijzonder, want we behoren tot de landen met de meeste lichtvervuiling ter wereld.

Lichtvrije zones

Dark Sky Parken worden uitgeroepen door de International Dark Sky Association (IDA). De IDA definieert een Dark Sky Park als “een gebied met een uitzonderlijke of onderscheidende kwaliteit van sterrennachten en een nachtelijke omgeving die wordt beschermd vanwege zijn wetenschappelijke, natuurlijke, educatieve, culturele erfgoed en/of openbaar vermaak.” In deze gebieden ben je als bezoeker welkom om naar de heldere sterrenhemel te gluren. Wereldwijd bestaan er meer dan veertig van dit soort lichtvrije zones, waarvan bijna de helft in de Verenigde Staten te vinden is. Denk aan Death Valley National Park en de Grand Canyon. Ook liggen er plannen om Texel en de Waddenzee in zijn geheel de titel ‘Dark Sky Park’ toe te kennen.

Nachtexcursies

Een potje sterrenkijken kan in de Dark Sky Parken zowel zelfstandig als via een nachtexcursie van Staatsbosbeheer. In beide gevallen heb je in ieder geval vrij weinig nodig. Een stel ogen, een dosis nieuwsgierigheid en eventueel een verrekijker. Maar ook zonder verrekijker is het mogelijk om de glinsterende Melkweg te aanschouwen. Tip: de mooiste sterren zie je met helder weer en met zo min mogelijk maanlicht.

Het Lauwersmeer en de Boschplaat

Bij het Lauwersmeer klim je voor een optimale kijkervaring in een van de hemelplatforms. Bezoek je het park op Terschelling? Zet dan koers naar het gebied tussen het Formerumerbos en de Boschplaat. Hier wordt eventueel kunstmatig licht geblokkeerd door de vele bomen. Maar op de Boschplaat zelf schijnt de hemellucht net iets meer te verrassen.

Koester de duisternis

Naast dat een heldere sterrenhemel fantastische foto’s oplevert, wordt de natuur ontzettend blij van een gebrek aan kunstmatige buitenverlichting. Sommige diersoorten komen namelijk pas tot leven wanneer de zon ver te zoeken is, omdat ze zich in het donker veiliger voelen. Licht kan de levenscyclus of energiebalans van dieren enorm verstoren. Ze kunnen in de war raken van verlichting, afgestoten worden of juist erdoor aangetrokken worden. In het geval van de nachtvlinder heeft dat zelfs dodelijke gevolgen. Lantaarnpalen wekken namelijk zoveel aandacht van de vlinder op dat deze zich volledig uitput en uiteindelijk doodvliegt. Hierdoor neemt het aantal nachtvlindersoorten helaas in rap tempo af. Het Lauwersmeer is een van de weinige gebieden waar deze soorten nog rondfladderen.

Wat kan je zelf doen?

Met kleine stappen kan je lichtvervuiling zelf tegengaan. Schakel bijvoorbeeld zoveel mogelijk buitenverlichting in de tuin of op het balkon uit, wanneer dit niet noodzakelijk is. Ook is het zinvol om lampen met bewegingssensoren te gebruiken. En heb je thuis buitenverlichting die vanaf de grond naar boven schijnt? Vervang die verlichting dan door zogenaamde armaturen (lichtstandaarden), waardoor het licht niet de lucht in schiet maar naar beneden straalt. Het zijn kleine beetjes, maar wel beetjes die een verschil maken voor de flora en fauna rondom je woning.