Toren van Pisa? Deze drie torens in Nederland staan nog schever
- Artikel
- 09 jun 2023
- 5 minuten leestijd
De Toren van Pisa bezoeken, maar geen zin in drommen toeristen? Nederland heeft maar liefst drie torens die zelfs nog schuiner staan dan die in Italië. De meest opmerkelijke van de drie? De nooit afgebouwde Oldehove in Leeuwarden.
Schuld van de terpen
Leeuwarden is al sinds mensenheugenis gemaakt op terpen. Deze werden aangelegd om de voeten droog te houden, maar bleken tijdens de bouw van de Oldehove een blok aan het been. In 1529 kreeg bouwmeester Jacob van Aaken de opdracht om een toren te bouwen naast de Sint-Vituskerk. Al snel zorgden deze terpen voor problemen: de loodzware trappen stonden op de terp. Het gevolg? Op nog geen tien meter hoogte zakte de toren in en stond-ie al twee meter schuin. Daarmee was Jacobs tijd als bouwmeester ook meteen aan een einde gekomen.
Was dit het einde van de Oldehove? Nee, zeker niet. Want Cornelis Frederiks stond al vooraan om Jacob te vervangen. Ook zijn carrière als bouwmeester was niet van lange duur. Een paar jaar later is de bouw namelijk stopgezet en sindsdien is -ie nooit meer hervat. De Oldehove staat nu al een aantal jaar 4.2 graden scheef en is daarmee schuiner dan de Toren van Pisa die een scheefte heeft van 3.9 graden.
De kerk werd sober
Als je vroeger een nieuwe kerk ging bouwen, dan bouwde je eerst een toren, zodat de kerkdiensten konden doorgaan. Als deze af was zette je de nieuwe kerk om de toren heen en brak je hem later af. Maar zo ver kwam het niet met de Oldehove. De toren had honderdtwintig meter hoog moeten worden. Maar met een hoogte van veertig meter kwam -ie niet echt dicht in de buurt.
Waarom men stopte met de bouw? Veel mensen denken dat de verzakking de reden is, maar oppertorenwachter William Lord denkt daar anders over: ‘’Ik vermoed zelf dat ze stopten met bouwen vanwege de reformatie. Doordat het katholicisme in 1560 werd verboden, kreeg de kerk veel minder bezoekers, dus had hij geen functie meer.
Volgens mij hadden ze de toren ook gewoon af kunnen bouwen als je kijkt naar de rechte bovenkant. Dat weet ik alleen niet zeker, want er is geen bewijs van. Maar als dat niet kon, dan hadden ze de toren ook kunnen afbreken.’’
Kromme toren
De Oldehove heeft trouwens niet één, maar twee mankementen. Hij staat namelijk niet alleen schuin, maar ook nog eens krom. En dat is met opzet gedaan. De tweede bouwmeester probeerde de schuine toren te herstellen door de zware lange trap aan de rechterkant te vervolgen aan de linkerkant. Op deze manier kwam er meer gewicht te staan op links en ontstond er meer balans. Als je de 183 traptreden betreedt kom je vanzelf bij het punt waar de trap je naar links stuurt. Of dit heeft geholpen? Nee, helaas niet. Het dieptepunt, of eigenlijk het hoogtepunt, was bereikt en de bouw werd voorgoed gestopt.
Voetballen met skeletten
Een paar jaar geleden zijn er tijdens het plaatsen van een papiercontainer skeletresten, stukken hout en hengsels van grafkisten gevonden. Waar deze vandaan komen? Ze lagen verstopt in de oude Sint-Vituskerk. Vroeger betaalden rijke mensen bakken met geld om in de kerk te worden begraven. Nadat de kerk is afgebroken zijn deze mensen nog eeuwenlang bewaard gebleven. De resten van deze mensen en de kisten worden nu tentoongesteld in de toren. William zegt dat er eigenlijk in de jaren 60 al opgravingen zijn gedaan. ‘Toen ik hier op school zat, voetbalden wij zelfs met de skeletresten. Elke keer werden de meesters weer boos, want dat kon natuurlijk niet. Maar op dat moment was het niks bijzonders voor ons, aangezien er honderden lagen’, aldus William.
Schuin, schuiner, schuinst
Het noorden van ons kikkerlandje beschikt niet alleen over de Oldehove. Zo staat er in het Friese dorpje Miedum, op zo’n vijf kilometer van Leeuwarden, de Johannestoren. Deze staat met 4.7 graden het schuinst van allemaal. Het dorpje zelf telt maar rond de dertig inwoners.
Ook in het noorden, maar dan in de provincie Groningen, staat de toren van de Walfriduskerk. Het dorp Bedum is in het bezit van deze scheve toren van 4.1 graden. Hiermee wint de Oldehove die een heel klein stukje schuiner staat. Veel Leeuwarders zijn er dan ook trots op. Daarom luidt het bekende gezegde: "A'k de Oldehove niet siën ken, dan foël ik my onwennich". Hiermee bedoelen ze: Als ik de Oldehove niet kan zien, dan voel ik mij onwennig.
Oldehove of toch Pisa?
Wil je een schuinere toren dan die van Pisa bezoeken? Dan kan je dus in Nederland blijven. Wat betreft de drukte kunnen we zeggen dat de Nederlandse torens ook een stuk minder toeristen hebben gezien. Al heeft de Oldehove wel een flinke stijging meegemaakt. Want waar het in 2017 achtentwintigduizend bezoekers ontving, kwamen er in 2018 maar liefst vijfenzestigduizend mensen naar de toren.
Hoe het bezoekersaantal zo explosief steeg? Leeuwarden was in 2018 de Culturele Hoofdstad van Europa. Kennelijk maakte dat een heleboel mensen nieuwsgierig. Maar dat is nog niks vergeleken met het aantal toeristen voor de Italiaanse Toren van Pisa. Per jaar staan er ongeveer één miljoen mensen voor dit Unesco Werelderfgoed. En of je daar nou tussen moet willen staan, is dan nog maar de vraag.
Meer over Friesland weten? Lees hier over het raadsel van de eeuwenoude Nederlandse mummies