27 doden in één jaar: Waarom je goed wil opletten bij ‘tipsy tubing’ in Zuidoost-Azië

Wie gereisd heeft door Zuidoost-Azië heeft er vast eens van gehoord. Honderden backpackers die in een grote tractorband klimmen en urenlang door een laagstaande rivier dobberen. Op één van die rivieren, met de koosnaam “Death in Paradise”, loopt het in 2011 volledig uit de hand.

Waar vroeger veel bewoners van Vang Vieng in Laos zich bij de toen nog serene rivier verzamelden, gebeurt dat nu nog zelden. Omwonenden van de Nam Song rivier denken dat de rivier nog altijd geteisterd wordt door kwade geesten van overleden feestgangers die hier zouden ronddwalen. Tipsy tubing klinkt onschuldig, maar dat is het zeker niet.

Drank, drugs en doden

Tubing is vanuit de Verenigde Staten komen overwaaien in de jaren ‘50. In Zuidoost-Azië blijkt de voedingsbodem rijk te zijn. Buiten het moessonseizoen staan de rivieren hier namelijk laag, waardoor je in veel rivieren de perfecte omstandigheden hebt voor een bandensessie.

Op Laos en Vietnam na, verdwijnen de meeste communistische regimes in 1990 in Zuidoost-Azië. De hele regio, inclusief de overgebleven communistische landen, gaat open voor de vrije markt en steeds meer reizigers melden zich. Het Death in Paradise begint relatief onschuldig. Thanongsi Sorangkoun, houder van een eco-farm langs de Nam Song rivier, koopt in 1998 een aantal tractorbanden voor backpackers die als vrijwilliger bij hem komen werken. Het is nooit zijn bedoeling om zoveel feestgangers aan te trekken; hij wil zijn gasten simpelweg een manier geven om uit te rusten in de rivier na een dag hard werken.

Steeds meer backpackers melden zich en steeds meer bedrijven springen in op de behoefte. De feesten worden groter, zeker als het nieuws van legendarische feesten op de rivier in Vang Vieng zich als een lopend vuurtje verspreid onder de backpackersgemeenschap. Zo verandert de activiteit tussen 2000 en 2010 van een rustig middagje dobberen in een hedonistisch zuipfestijn.

En natuurlijk, een deel van de reizigers dat in zo’n band springt komt echt voor het land, maar ook het aantal reizigers, dat hier niet komt voor culturele verrijking, stijgt. Aan de randen van de Nam Song rivier in Laos spelen ze hier flink op in. Er worden gigantische muziekinstallaties geplaatst en er komen illegale barretjes aan de oevers die alcohol en drugs verkopen. Hoe het werkt? Dobberend in je band steek je je hand op naar een van de barretjes. Dan gooien ze een hengel naar je toe waar je je aan kan vastpakken. Vervolgens hijsen ze je naar binnen om je van alles te verkopen. En dat is niet alleen alcohol, maar ook illegale drugs, zoals paddenstoelen waarvan je gaat hallucineren, magic juice en happy pizza’s.

De keerzijde? Ieder jaar vallen er wel een paar doden en vele gewonden onder de reizigers die zich hieraan wagen. De voornaamste doodsoorzaak is niet een overdosis, maar de gevaarlijke capriolen die mensen uithalen terwijl ze onder invloed zijn. Zo hangen er langs de kant veel touwen waaraan mensen de rivier in kunnen slingeren. Maar bij veel van deze plekken is het water hartstikke ondiep of liggen er scherpe rotsen, waardoor je dus precies goed moet springen. Er worden geen helmen uitgedeeld en veiligheidsvoorschriften worden niet nageleefd. Behalve dat er hier en daar een waarschuwingsbord is geplaatst met teksten zoals “als je hier duikt ga je dood”, wordt er nog niet echt ingegrepen. De toeristische trekpleister brengt namelijk te veel geld in het laatje bij de arme Laotianen. Het lokale ziekenhuis, dat totaal ongeschikt is om zo’n groot aantal heftige verwondingen te verzorgen, stroomt vol. Vanwege ontbrekend materieel en onderbezetting, moeten patiënten met heftige infecties en botbreuken soms zonder verdoving worden overgeplaatst naar het ziekenhuis in Vientiane. Dat is op dat moment een rit van twee tot soms vier uur lang over hobbelige wegen.

Aan alles komt een eind

De dodelijke booze-cruise stopt na het rampjaar 2011. In het kleine ziekenhuis van Vang Vieng komen in dit jaar maar liefst 27 reizigers om het leven als gevolg van verdrinking of doordat ze op rotsen of ondiep water duiken. Dat aantal kan overigens hoger liggen, aangezien veel drugsgerelateerde doden niet gerapporteerd zijn. Op aandringen van een aantal Europese landen en Australië, dat in dat jaar in een maand tijd twee inwoners verliest aan de stunts in de Nam Song rivier, sluit Laos dan toch de rivier voor tuben. Volgens sommige backpackers het einde van een tijdperk, volgens andere een gevalletje ‘opgeruimd staat netjes’.

Hoewel er nog altijd een omstreden imago aan kleeft, gaat in 2022 de rivier weer open voor tuben. Het is alleen lang niet wat het ooit geweest is. Zo zijn er veel minder backpackers dan ruim tien jaar geleden en zijn de barretjes en slingertouwen aan de oevers verdwenen. Slechts twee barretjes zijn nog geopend, maar deze zijn hier legaal en verkopen geen drugs of enorme aantallen alcoholische drankjes.

Doorstart in Pai?

Een van de meest bekende bestemmingen in Zuidoost-Azië waar je nu nog (tipsy) kan tuben, is Pai in Thailand. In dit backpackersdorp springen jaarlijks honderden reizigers tegelijkertijd de rivier in met een tractorband. Die tour ziet er zo uit. Eerst ga je indrinken langs de kant, dan stap je zonder drank de band in. Op de rivier is het niet toegestaan om te drinken. Na een rit van een uur beland je bij een ander feest waar muziekinstallaties staan en wel weer gedronken mag worden. Er wordt beleid gevoerd op het tegenhouden van illegale barretjes aan de kant van de rivier die alcohol en drugs verkopen. Ook muziekboxen worden geweerd.

Toch is het moeilijk te zeggen of dit ook wordt gehandhaafd. Want hoewel er vanuit het Thaise Pai alleen tours georganiseerd worden met een limiet van honderdvijftig personen, is het met zulke grote groepen makkelijk om ongezien toch drank of drugs mee je band of zwembroek in te nemen. Er zijn daarom ook veel toezichthouders nodig om het niet in een tweede Vang Vieng te laten veranderen. Zo rekenen ze op één toezichthouder per tien á twaalf deelnemers. Misschien is het genoeg, maar de beelden die viral gingen vorig jaar van honderden tubers die tegelijkertijd de rivier opgingen, voorspellen niet veel goeds. Tel daar de accijnsverlaging op drank die Thailand begin dit jaar invoerde om toerisme te stimuleren bij op en je hebt de perfecte storm.

Wil je op reis door Zuidoost-Azië? Dit zijn de onmisbare routes.

• Deel