Volgende!
Een stukje Italië in Montenegro: De Baai van Kotor
Terug naar 3 op Reis

'Bielefeld bestaat niet': De complottheorie die Duitsers al 30 jaar bezighoudt

  • Artikel
  • 13 dec 2023
  • 5 minuten leestijd

Het is een van de minder bekende steden in het noordwesten van Duitsland: Bielefeld. Althans, als we de media, landkaarten en inwoners moeten geloven. Vraag een willekeurige Duitser naar de stad en hij zal antwoorden met "Bielefeld? Dat bestaat niet". Wat is hier aan de hand?

Stereotypes die aan je nationaliteit wordt gehangen: we hebben er allemaal last van. Nederlanders zijn gierig, Belgen niet zo pienter en Duitsers hebben geen humor. Maar begin met een willekeurige Duitser over de stad Bielefeld en je hebt gegarandeerd een geweldige dag.

Voordat je dat doet, is het wel handig om alvast te weten wat de grap is en hoe je meespeelt. Het idee van de grap is namelijk dat de stad Bielefeld niet bestaat. Het is allemaal één groot complot om ons te laten denken dat het echt is. ‘Ze’ willen ons laten geloven dat het bestaat door erover te praten in de media en door het op de kaart te zetten, maar in werkelijkheid is daar helemaal niets. Wie ‘ze’ zijn? Aliens. Of de CIA.

Bielefeld op een landkaart in Duitsland
© Matyas Rehak / Shutterstock.com

Maar het gaat nog veel verder dan dat: iedereen om je heen zou mogelijk betrokken zijn in het complot. Gelukkig is daarvoor een test bedacht: de drievragentest. Deze is samengesteld om medeplichtigen in het complot te kunnen ontmaskeren. Welke dit zijn? Vraag één: Ken je iemand uit Bielefeld? Vraag twee: Ben je weleens in Bielefeld geweest? Vraag drie: Ken je iemand die in Bielefeld is geweest? Op iedere vraag moet het antwoord ‘nee’ gegeven worden. Zeg je toch ja? Dan ben je onderdeel van het complot.

Wat is het 'complot'?

Je hoort het al: deze grap steekt de draak met complottheorieën in het algemeen en is ontstaan in de begintijd van het internet. In 1994 schrijft Achim Held, ook wel de ‘held van het Bielefeldcomplot’, een satirische tekst op het forum Usenet. Hierin beweert hij, een paar jaar na een gast uit Bielefeld te hebben ontmoet tijdens een huisfeest in Kiel, dat Bielefeld niet bestaat en de stad een complot is. Zijn bevindingen waren op geen enkel feit berust; hij en iedereen die aanwezig was op het huisfeest had simpelweg nog nooit gehoord van de stad. Als hij een tijd later zelf per toeval in Bielefeld moet zijn voor zijn werk, wordt hij tijdens de autorit hiernaartoe bevestigd in zijn vermoeden. Hij weet het centrum van de stad maar niet te bereiken door de belabberde wegkwaliteit, ontelbare omwegen en afgesloten doorgangen rondom de stad. Gedwongen keert hij huiswaarts.

Duitse mensen in lederhosen lachen en praten met elkaar over Bielefeld
© KarepaStock / Shutterstock.com

Wat volgt is zijn internettirade, wat uiteindelijk een eigen leven is gaan leiden en bijna dertig jaar later nog steeds een begrip in Duitsland is. Want praat iemand over Bielefeld? Dan is het voor Duitsers nog altijd gebruikelijk om te reageren met “Bielefeld? Dat bestaat niet eens."

Zelfs Merkel doet mee

Dat de grap breed gedragen wordt, blijkt wel uit een quote van bondskanselier Merkel. Zelfs zij doelde er in 2012 op dat de stad niet bestaat toen ze refereerde aan een evenement in Bielefeld waar ze aanwezig was. "Als het al bestaat," zo sloot ze haar zin af en ze voegde eraan toe: "Maar ik heb de indruk dat ik er toch ben geweest. En ik kom er graag nog eens."

Angela Merkel Bielefeld Duitsland
© 360b / Shutterstock.com

Miljonair worden in Bielefeld

En ja, als middelpunt van de grap moest de stadsmarketing er op een zeker moment ook iets mee. Daarom verzonnen ze in 2019, na precies 25 jaar de kop van jut te zijn geweest, de hashtag #bielefeldmillion. Het idee? Als je onomstotelijk bewijs had wat bewees dat de stad niet zou bestaan, kon je een miljoen euro verdienen. Zelfs vader van de grap Achim Held werd betrokken bij deze campagne. Het internet ging los en de meest creatieve redenen kwamen voorbij.






Uiteindelijk bleek het bewijs toch niet genoeg te zijn volgens de stad Bielefeld en zeiden ze daarmee het complot definitief ontkracht te hebben. Inmiddels is er daarom een gedenksteen aan het complot opgezet in het centrum van Bielefeld met daartussen de jaren 1994 – 2019. De QR-code op de steen zou leiden naar de website van de #bielefeldmillion-campagne. Maar ja, wie zegt dat deze steen echt bestaat? En zou deze hele campagne niet gewoon een truc zijn geweest om te doen alsof de stad er is? Is dit een doppelgänger van Achim Held? Of zijn dit misschien wel aliens die eruitzien als mensen?!

Meer plekken waar iedereen meedoet aan één grote grap? Laat je verrot schelden in Karen’s Diner.