Volgende!
Dit eiland in de Filipijnen wordt vaak ten onrechte overgeslagen
Terug naar 3 op Reis

In dit Indonesische dorp wonen extreem veel dove mensen

  • Artikel
  • 06 jan 2023
  • 4 minuten leestijd

Op Bali kom je tegenwoordig bijna niemand meer tegen die Balinees spreekt. Toch is er één taal die nog minder gesproken wordt: Kata Kolok. Huh, wat? Het is de taal van het Noord-Balinese jungledorp Bengkala, waar een buitengewoon groot deel van de inwoners doof is.

De taal klinkt zelfs voor Balinezen buitenlands en (letterlijk) onverstaanbaar. Kata Kolok, ook bekend als ‘de doventaal’, staat los van de internationale- en Indonesische doventaal. Het is geheel zelf bedacht door het dorpsvolk en wordt alleen in Bengkala gesproken. Het gebied telt al meer dan zeven generaties een hoog gemiddelde doof geborenen. In 2015 waren 42 van de 3000 inwoners doof. Voorbeeldje: volgens verschillende cijfers wordt in Nederland één op de duizend baby’s doof geboren. In Bengkala ligt het aantal doven dus ongeveer veertien keer zo hoog. 

Gen of gerucht?

Het dorp staat bekend om een van de hoogste percentages doven sinds hun geboorte ter wereld. Maar hoe dat kan? Volgens een mythe komt de doofheid door een vloek. Zo zouden twee mensen met magische krachten het tegen elkaar op hebben genomen in een gevecht waarna ze elkaar vervloekten met doofstomheid. Iets wat daarna is doorgegeven aan de inwoners van Bengkala. De wetenschappelijke verklaring is daarentegen iéts minder spannend: de boosdoener is een recessief gen dat nagenoeg alleen bij inwoners van het dorp voorkomt en doofheid bij de geboorte veroorzaakt. 

Omarming

Goed, wat de reden ook is: Bengkala telt dus uitzonderlijk veel dove inwoners. Maar in plaats van deze dorpelingen uit te sluiten, hebben bewoners de dove levensstijl omarmd. Burgers worden niet gediscrimineerd of uitgesloten vanwege hun fysieke beperking, maar vormen juist een motivatie voor de rest van het volk. Hoe je dat voor je moet zien? Het gehele dorp spreekt met hun handen. Ja, echt. Waar je ook bent, je komt overal gemengde groepen tegen. Of je nu de lagere school bezoekt, koffie drinkt in het park of een tempel bezichtigt: mensen praten in stille doventaal.


Paplepel

En dat komt niet alleen door scholing. Horende inwoners leren hun kinderen namelijk Kata Kolok, waardoor de doventaal er met de paplepel ingegoten wordt. Gelijkheid wordt van jongs af aan dus al aangeleerd. Slechthorend of niet: iedereen kan elkaar verstaan. En dat is belangrijk, aangezien niet-dove inwoners later makkelijk dove kinderen kunnen krijgen. Zo’n tien procent van de horenden beschikt namelijk over het recessieve gen.


Op de markt

Hoe mooi het allemaal ook klinkt, dove inwoners lopen toch geregeld tegen problemen aan. Alhoewel de communicatie binnen het dorp niet voor moeilijkheden zorgt, ligt dat net even anders als het gaat om communiceren met mensen van buiten Bengkala. Zo zijn inwoners van Bengkala afhankelijk van de verkoop op markten buiten het dorp. En dat is lastig, aangezien mensen uit andere plekken de doventaal niet spreken. Onderhandelen over de kip die je verkoopt, wordt dan een stuk lastiger. Om hun fruit of vlees toch te verkopen, gebruiken ze daarom noodgedwongen stenen en handgebaren.

Praktisch handelen

Maar aan een trouwe gemeenschap dus geen gebrek in Bengkala. En dat blijkt maar weer uit het volgende: in 2007 openden de inwoners van het dorp een school voor gehandicapten die gericht was op inclusie. Dit was in eerste instantie bedoeld voor doven uit het dorp, maar groeide uit tot een gebouw voor andere mensen in Noord-Bali met speciale behoeften. Maar ook de overheid biedt hulp aan het gebied. Zo wordt er onder andere meegeholpen aan huisvesting, opleiding in traditioneel weven en de bouw van stallen voor vee. En dat is fijn, aangezien de doven hierdoor steeds meer praktisch werk kunnen uitoefenen. Ook wordt er aandacht geschonken aan de Janger, een vrouwelijke dans uit Bali. Deze is door de UNESCO erkend als belangrijk cultureel erfgoed van Bali. 


Mooie toekomstplannen dus. Toch kan maar één op de vijf inwoners van Bengkala lezen en schrijven. Het dorp kent veel armoede en de scholing is nog steeds laag. Dit alles is dus een nog groter probleem voor de doven dan gebrek aan communicatie. Burgemeester Mardana liet in 2015 aan VICE weten: “De dove inwoners willen betere mensen worden. Ik wil dat ze betrokken raken bij de gemeenschap, zodat ze zichzelf en anderen kunnen helpen en een beter inkomen kunnen krijgen."


Vond je dit interessant? Lees dan hier over het Indiase dorp waar extreem veel tweelingen wonen.