Van vervuilende industrie naar creativiteit en natuur: Het Ruhrgebied

Een speeltuin voor fotografen, kunstfanaten en natuurliefhebbers. Het is niet het eerste waar je aan denkt bij een oud industrieterrein waar de restanten van hoogovens en staalfabrieken nog fier overeind staan. Maar achter het rauwe uiterlijk gaat een wonderlijke wereld schuil.

Rokende schoorstenen, ijzeren giganten en ronkende machines. Dat is het imago dat kleeft aan het Ruhrgebied in het Duitse Noordrijn-Westfalen. Niet helemaal terecht, want niet overal staan deze machines in dienst van de zware industrie. Sterker nog, sinds de staalcrisis in de jaren zeventig komen de meeste fabrieken leeg te staan. In 2018 sloot de laatste steenkolenmijn van het Ruhrgebied en inmiddels hebben deze grote fabrieken een heel andere functie gekregen. Van musea tot aan zwembaden en van klimparken tot aan beschermde natuurgebieden, het geratel en gezoem van oude machines heeft inmiddels plaatsgemaakt voor vertier en schone lucht. En het mooiste? Je vindt deze bijzondere mengeling van voormalige industrie, kunst en natuur met drie uurtjes treinreizen vanuit Utrecht vlak over de grens met Duitsland.

Spelen voor jong en oud

In het hart van deze metamorfose staat het UNESCO Werelderfgoed Zollverein in Essen. Dit gigantische, industriële complex was vroeger een vervuilende kolenmijn. Nadat het in 1986 de laatste kolen uit de mijn haalde, gingen de deuren dicht. Maar waar één deur sluit, openen er honderd andere. Dit terrein, dat nu dient als epicentrum voor kunst, cultuur en educatie, is daarvan een prachtig voorbeeld. Je vindt hier verschillende musea met moderne kunst en je kan hier rondleidingen doen om te leren over het verleden van de kolenmijn. Kom je in de zomer? Dan kan je een plons doen in een uniek zwembad dat zich op het dak van een van de fabrieken bevindt.

Meer van dit soort plekken? Juist, dat dachten we al. Het Landschaftspark Duisburg-Nord is vergelijkbaar met de Zeche Zollverein. Dit voormalige fabrieksterrein is getransformeerd tot een groene oase waar de natuur haar rechtmatige plek heeft teruggeëist.

Maar dat niet alleen. Ook hier staat het terrein vol met opgeknapte fabrieken die een nieuwe functie hebben gekregen. In een oude gashouder bevindt zich het grootste kunstmatige duikcentrum in Europa van dertien meter diep. In voormalige ijzeropslagbunkers zijn alpine klimtuinen aangelegd. En in een giethuis vind je voortaan geen gesmolten ijzer meer, maar een enorm klimtouwenpark. Er is een gigantische tunnelglijbaan tussen twee ijzerbunkers, een skatehal, een zevenhonderdkilometerlang netwerk van fietspaden, een kinderboerderij met paarden, ezels en kippen – en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Maar het letterlijke hoogtepunt hier? Beklim de top van Hoogoven Vijf waar je van een uitzicht over het hele terrein geniet.

Je kan ieder moment van het jaar gaan, maar check toch voor de zekerheid even de agenda voor de leukste evenementen die hier plaatsvinden. Dat kan namelijk van alles zijn. Klassieke muziekconcerten, 24-uurse fietsmarathons, een openluchtbioscoop of een Halloween-run. Niets is te gek in deze speeltuin voor volwassenen.

Bijzondere sculpturen op Halden

Bij het omvormen van het Ruhrgebied van zware industrie naar natuur, liepen de Duitse buitenarchitecten tegen een probleem aan. De grote bergen afval die een doorn zijn in het oog voor iedere natuurliefhebber, zogenaamde Halden of slakkenbergen. Gelukkig kwamen ze tot een oplossing door de bergen afval om te vormen in groene heuvels. Dat kon, omdat het afval een goede voedingsbodem bleek voor de natuur. Ze zien eruit als een soort terpen en je vindt ze nu overal in het Ruhrgebied. Inmiddels worden ze ook veel gebruikt voor vrijetijdsbesteding, zoals wandelen en fietsen. Maar ook kunstenaars kregen er vrij spel en bouwde verschillende sculpturen op de kunstmatige bergen.

De twee meest bijzondere sculpturen vind je op de slakkenbergen Tiger & Turtle bij Duisburg en Tetraeder bij Bottrop. Tiger & Turtle lijkt van een afstand op een achtbaan met looping. Kom je dichterbij, dan zie je dat het eigenlijk een lange wandeltrap is waar je overheen kan lopen. Tot aan de looping tenminste, die natuurlijk door de zwaartekracht niet te bewandelen is. Tetraeder is een soort driehoekige piramide met een uitkijkplatform. Het is het hoogste punt van het Ruhrgebied. Verwacht hier veel hardlopers, fietsers en andere sportievelingen.

De culturele agenda

Of je nou van kunst, muziek of literatuur houdt, het hele jaar door is er wel iets te beleven in de regio. Bij het Ruhr Tent Festival, een rockfestival dat ieder jaar in augustus plaatsvindt, komen wereldberoemde artiesten en culinaire genieën samen. Zoek je het meer in de literaire hoek? Bezoek dan het hippe Creativquartier Fürst Leopold dat je verrast met een scala aan culinaire verrassingen, literaire avonden en andere culturele evenementen. Hou je van moderne kunst en bauhaus? Dan moet je bij Zeche Zollverein zeker niet het Red Dot Museum overslaan.

Met een gezonde mix van industrieel erfgoed, natuur en culturele initiatieven is het Ruhrgebied bezig met een inhaalslag. Ben je na dit alles nog niet overtuigd en hou je vast aan het oude, verroeste imago? Ga dan zelf eens kijken om jezelf het tegendeel te bewijzen, want je bent er zo. En vind je het toch te lang om ervoor op en neer te rijden binnen een dag? Plak er dan een dag aan vast en combineer je reis met een bezoek aan Essen, Duisburg of Düsseldorf of blijf slapen in een oud riool dat is omgebouwd tot slaapplek.

Meer bestemmingen in Duitsland waar oude gebouwen een nieuwe functie hebben gekregen? Dwaal tussen de streetart in een oud spionagegebouw van de Amerikaanse NSA aan de rand van Berlijn.

• Deel