Jakarta zinkt: Indonesië verhuist de hoofdstad naar een ander eiland

Wat doe je als je hoofdstad bomvol zit of zelfs dreigt te zinken? De Indonesische overheid heeft daar wel een antwoord op: je bouwt gewoon een nieuwe. De bouwplannen liggen zelfs al klaar. Jakarta zal vervangen worden door een nieuwe hoofdstad: Nusantara.

Nieuw Atlantis

Het is vervuild, barst uit zijn voegen en tot overmaat van ramp zinkt Jakarta ook nog eens. Ja echt, de stad dreigt opgeslokt te worden door de zee. Want niet alleen de zeespiegel stijgt, de bodem zakt ook met 25 centimeter per jaar. Dat klinkt misschien als weinig, maar mocht de Indonesische hoofdstad in dit tempo blijven zakken, dan zal het in 2050 het nieuwe Atlantis zijn. 

‘Ik heb een stad zien zakken in de zee’

De huidige hoofdstad, Jakarta, ligt aan de kust van het eiland Java. En dat is blijkbaar niet de beste plek voor een hoofdstad. Er is weinig ruimte — van kleine huizen en dagelijkse files kijkt niemand meer op — en de grond daalt. Hoe dat kan? Ten eerste bestaat de bodem uit een drassige moerasgrond. Daarnaast wordt er veel grondwater opgepompt en kan de ondergrond niet op tegen het gewicht van de ontelbare hoge gebouwen. Het feit dat het oppervlak ook nog eens volledig bedekt is met asfalt, werkt ook niet mee. Het regenwater trekt hierdoor niet in de bodem, waardoor de ondergrond zwakker wordt en het gewicht tegelijkertijd zwaarder. 

Het gevolg hiervan? De oceaan vormt een steeds groter gevaar en de metropool wordt alsmaar kwetsbaarder voor overstromingen. Tijdens het regenseizoen van november tot april komen grote delen van de stad jaarlijks onder een flinke laag water te staan. Met een nieuwe stad op het Indonesische deel van het eiland Borneo, hoopt de overheid dit probleem op te lossen en het zet daar behoorlijk wat tempo achter. De verhuizing moet al in 2024 beginnen. 

Eeuwen wachten

Het klinkt allemaal misschien wat snel en kort door de bocht, maar Indonesiërs kijken al een eeuw uit naar de verhuizing van de hoofdstad. Zelfs in de tijd dat Indonesië nog een kolonie van Nederland was, lagen er al plannen voor een verhuizing. Die waren vergevorderd toen de tweede wereldoorlog uitbrak en het plan in duigen viel. 

Ook na het uitroepen van de onafhankelijkheid bleef de wens onder de bevolking bestaan om de overheidsgebouwen en ambtenaren uit Jakarta weg te halen. Maar de regering zag dit niet als prioriteit, waardoor het plan uitbleef. En nu gaat die lange wens dan toch eindelijk in vervulling. 

Het nieuwe Jakarta?

Borneo, het eiland van de paradijselijke plaatjes: tropisch oerwoud hier, prachtige kustlijn daar en… een miljoenenstad. Dat is hoe het er in de toekomst uit moet zien. Maar of dit eiland zoveel beter is dan Java, is nog maar de vraag. Aan de ene kant zal Nusantara een enorme impuls geven aan de achtergestelde economische ontwikkeling op het Indonesische deel van Borneo, Kalimantan. Aan de andere kant zal de biodiversiteit op dit eiland er niet op vooruit gaan. 

Blijvende schade

Niet iedereen loopt daarom warm van een nieuwe hoofdstad op Borneo. Op dit prachtige eiland vind je namelijk een van de oudste regenwouden ter wereld die tevens bewoond wordt door verschillende beschermde diersoorten, zoals orang-oetans. Hun leefgebied grenst aan de plek waar Nusantara moet komen. Milieuorganisaties vrezen dan ook dat een miljoenenstad hier voor blijvende schade zal zorgen. Het leefgebied van dieren wordt kleiner, bosbranden zullen toenemen en de groeiende scheepvaart rond het eiland zal niet veel goeds betekenen voor de vissoorten die er leven. 

Kortom: er zitten dus nog flink wat haken en ogen aan deze grootschalige verhuizing. Hoewel Jakarta z’n bestuurlijke rol verliest, blijft het waarschijnlijk gewoon het economische hart van Indonesië. Niet voor niets ligt er ook al een ‘plan B’ klaar: het bouwen van een enorme dijk voor de Javaanse kust. Spannend zal het in ieder geval worden. Openen de poorten van Nusantara voordat Jakarta zinkt? 

Tijd om je horizon te verbreden. De Mentawai-eilandengroep is het Indonesië dat je nooit eerder zag.

• Deel