Jong in Kirgistan: “De generatiekloof is hier enorm”

Je bent jong en je wil wat, toch? In Kirgistan is dat niet anders. Jongeren vinden elkaar op feesten in de hoofdstad of in de uitgestrekte natuur. Fotograaf en schrijver Thijs Broekkamp, vaak in Kirgistan aanwezig, heeft met eigen ogen gezien hoe jongeren het land veranderen.

Sinds Kirgistan het juk van de Sovjetunie van zich heeft afgeschud, gaat het Centraal-Aziatische land volgens Thijs gebukt onder groeipijn. Meer dan de helft van de inwoners is gemiddeld tussen de vijfentwintig en zevenentwintig jaar en de consumptiedrang is enorm op gang gekomen. “Alles loopt daar net een paar jaar achter, dat is erg grappig om te zien. Nu zijn bijvoorbeeld opgepompte auto’s met dikke velgen heel populair, zoals je dat vroeger op MTV zag,” zegt Thijs. “En als je een stofzuiger hebt van het modernste, wereldbekende merk dat er bestaat, dan heb je het écht gemaakt.” Die trends volgen elkaar volgens Thijs heel snel op. “Elke keer als ik er ben, gebeurt er iets nieuws. Er wordt zoveel gebouwd. De kwaliteit van leven wordt beter en ook de economie groeit ieder jaar.”

“Ik kon me er niets bij voorstellen”

Thijs is sinds 2018 vaak in Kirgistan. Door zijn nieuwsgierige aard ontwikkelt hij een interesse in Centraal-Azië, deels doordat hij eigenlijk geen beeld bij de regio heeft. “Bij Afrika en Zuidoost-Azië kon ik me iets voorstellen, zij het dat de manier waarop ik het me voorstelde gestoeld was op stereotypes die ik ervan had. Maar van Centraal-Azië wist ik helemaal niks. Toen ik daar indook, ging er een wereld voor me open. Neem bijvoorbeeld de geschiedenis. Maar weinig mensen weten hoeveel Oezbekistan heeft betekend voor de moderne wiskunde. Toen ik me verdiepte in het hedendaagse leven van deze regio, was mijn interesse gewekt.”

Een culturele renaissance

De herontdekking van tradities die verloren zijn gegaan door het Tsaristische Rusland en de Sovjetunie speelt bij veel jongeren in Kirgistan een grote rol. De Kirgizische cultuur is dan ook in opmars. Russisch is nog altijd de meest gesproken taal, maar taallessen Kirgizisch zijn nu enorm populair, vooral onder jongeren. “Voordat Rusland Oekraïne binnenviel was dit al gaande, maar de invasie heeft het wel in een sneltreinvaart gezet.” Het verschil tussen hoe Russisch en Kirgizisch klinkt is groot, dat hoor je volgens Thijs zelfs als je beide talen niet spreekt. “Kirgizisch behoort tot de Turkse taalfamilie, de Russische niet.”

Het grote verschil tussen jong en oud

Toch blijft het land economisch nog erg afhankelijk van Rusland. “De oudere generatie heeft minder negatieve gevoelens over de Sovjets. Maar liefst één op de zeven mensen werkt in Rusland. Het grootste verschil is dat sommigen nog altijd op een communistische manier leven en de jongeren op een kapitalistische, hoewel jongeren soms moeite hebben met die leefstijl. Daardoor houden ze vaak een meer socialistische vorm aan.” De oudere generatie blijft achter.

“Wanneer ga je trouwen?”

Dat is al heel goed te zien in het straatbeeld van de hoofdstad. Ouderen zitten in stolovaya’s, Russische, goedkope kantines. Jongeren gaan naar een hippe koffietent die erg lijkt op een zaak zoals je die in Europa of de Verenigde Staten zou zien. “Ouderen vragen hun kinderen als ze begin twintig zijn of ze al getrouwd zijn en zo niet, wanneer ze van plan zijn om dat te gaan doen. Dat doen niet alleen de ouders bij hun kinderen; een willekeurige taxichauffeur kan dat ook aan je vragen als je begin twintig bent.” Jonge vrouwen hebben daar volgens Thijs meer last van dan mannen. “De samenleving is erg patriarchaal. Voor jonge mannen is het een stuk makkelijker, vrouwen worden nog vaak aan een ouderwetse meetlat gelegd.”

Waar kan ik heen?

Niet voor niets trekken volgens Thijs veel jongeren in het begin van hun twintigerjaren graag naar het buitenland. “De Verenigde Staten en Europese landen staan dan hoog op de wensenlijst, maar ook Almaty, de hoofdstad van Kazachstan, is erg populair. Hier is veel meer te doen dan in Bishkek, de hoofdstad van Kirgistan. Er zijn betere kunstopleidingen, de culturele sector is groter en er zijn meer feesten.” Toch heeft Bishkek ook nog altijd heel wat te bieden voor jongeren in Kirgistan, zij het meer underground. “Het voelt als Berlijn, maar dan veel kleiner, met hier en daar technofeesten op plekken waar je ze niet zou verwachten. Maar goed, dat is er ook in Almaty, alleen is daar de scene veel groter. Verder zijn veel restaurants en bloemenzaken dag en nacht open. Waarom? Geen idee.”

Teleurstelling in Europa

Almaty en Bishkek blijken ook iets gastvrijer voor de jongeren in Kirgistan. “Veel jongeren hebben inmiddels door dat de Verenigde Staten en Europa niet meer zo openstaan voor mensen uit het buitenland. Ze zijn teleurgesteld in Brexit, Trump en de manier waarop omgegaan wordt met de Palestijnen, waar de overwegend islamitische populatie van Kirgistan erg begaan mee is.” Volgens de jongeren die hij heeft gesproken is er veel Aziatisch racisme in met name de Verenigde Staten. Ook met Europa’s ruk naar rechts en het toenemende aantal visa-afwijzingen richting Kirgiezen wordt het steeds minder populair om hier naartoe te gaan. “Zeker jongeren die eind twintig zijn en er tijdelijk hebben gewoond vertellen me dat.”

Dwangarbeid in China

De mogelijkheid om naar China te gaan is ook zeker populair, maar, zo vertelt Thijs, hier zitten ook haken en ogen aan: “Naast de Oeigoeren zitten er Kirgiezen in de concentratiekampen opgesloten om dwangarbeid te verrichten. Dat schuurt natuurlijk.” Toch is er onder Kirgiezen ook respect voor China, want het is een van de grootste investeerders in het land en misschien wel de grootste reden waarom het ieder jaar economisch zoveel beter gaat volgens Thijs.

De ‘Stanlanden’ met groeipijn zoeken elkaar op

Hoewel er nog een aantal nomadische volkeren leven in Kirgistan, is die nomadische levensstijl voor jongeren geen toekomst meer. “Het levert nauwelijks geld op. Bijna alles wat ze verdienen, verdienen ze aan toerisme door tours te verschaffen en slaapplaatsen te faciliteren aan reizigers.” Mede daardoor trekken veel jongeren naar de stad. Maar naast de tegenstelling van platteland tegenover de stad, verenigt de zoektocht naar identiteit onder jongeren de zogenaamde ‘stanlanden’. “Je merkt dat er veel uitwisseling is tussen jongeren uit Kazachstan, Tadjikistan, Pakistan, Oezbekistan en dus Kirgistan.”

Of de toekomst er rooskleurig uitziet voor jongeren in Kirgistan is moeilijk te zeggen. “De conservatieve president en de aanhoudende afhankelijkheid van Rusland en China zijn niet bevorderlijk. Tegelijkertijd is het land enorm in beweging en gebeurt er veel voor en door jongeren. De twintigers kenmerken het land, want de levensfase van een twintiger kenmerkt eigenlijk hoe het hele land ervoor staat. Er is veel groeipijn, maar de hoop en ambities zijn groot.”

Thijs Broekkamp werkt op dit moment aan een boek over Kirgistan. Hierin volgt hij verschillende, jonge twintigers die opgroeien in het Kirgistan van nu. Zijn werk zal in 2025 uitkomen.

Meer reisfotografen? Lees over Christopher Herwig en zijn fascinatie voor de bijzondere bushokjes uit de Sovjetunie.

• Deel