Dit Kameroense meer is verantwoordelijk voor duizenden doden

Artikel
17 mei 2023
4 minuten leestijd

In augustus 1986 overleden in het gebied rond het Nyosmeer 1746 mensen. De bergen rond het vulkaanmeer waren bezaaid met opgezwollen kadavers van koeien. De lijken hadden geen wonden en alle huizen stonden overeind. Wat voor mysterieuze ramp speelde zich hier af?

Een mysterieus verschijnsel

Op de ochtend van 22 augustus 1986 is al het leven rondom het Nyosmeer in Kameroen uitgestorven. Geen mensen, dieren, vogels en zelfs geen muggen zijn meer te vinden in het gebied. Van oorlog is geen sprake, van geweld ook niet, maar toch ligt de Nyos vallei bezaaid met dode mensen en dieren. Een geheimzinnige ramp, want er waren bijna geen gewonden of getuigen die konden vertellen wat er was gebeurd. En degenen die dat wel konden, werden soms pas na twee dagen wakker. Zij meldden een geur van rotte eieren, maar konden verder ook niks vertellen over wat er was gebeurd. Was dit het werk van de duivel?

Onduidelijkheid

Stel je voor: je wordt wakker op de grond. Als je door je huis strompelt, is je hele familie gestorven. Wanneer je naar buiten loopt, zie je dat ook je buren het leven hebben gelaten. Zelfs je kippen, vee en die muggen waar je normaal zoveel last van hebt liggen er levenloos bij. Dan is het niet gek als je meteen denkt aan een buitenaardse kracht. Reddingswerkers die arriveerden, merkten zelfs de stilte in het gebied, aangezien er normaal een kakofonie van insectengeluiden in dit deel van Afrika is. Pas dagen later kwamen de geluiden van deze insecten weer terug. De overlevenden werden behandeld in het ziekenhuis in de hoofdstad Yaoundé.

Een uitbarsting van koolstofdioxide

Het Nyosmeer is een kratermeer van een rustende vulkaan. Of althans, dat werd altijd zo gedacht. In deze onheilspellende nacht in 1986 stootte de vulkaan onder water een gaswolk koolstofdioxide uit, die vervolgens de in lucht werd geblazen. “[Wetenschappers] waren het erover eens dat CO2 de mensen doodde en dat de mensen op hoger gelegen terrein veiliger zouden zijn”, zegt William Evans, een geochemicus die de ramp onderzocht.

Maar koolstofdioxide zit toch ook gewoon in de lucht die wij ademen? Dat klopt, maar in hoge concentraties is deze stof giftig. Adem je hiervan te veel in, dan is het zelfs dodelijk. En omdat de gasbubbel ’s nachts vanuit het meer kwam, werden de meeste mensen dodelijk verrast in hun slaap. Tot op wel 25 kilometer afstand vielen hierdoor menselijke en dierlijke slachtoffers. Nu, zo’n dertig jaar na de ramp, zijn er nog steeds enkele duizenden mensen die in de Nyosvallei wonen. Hun huizen staan wel ver van het dodelijke meer, maar sommigen negeren waarschuwingen van de overheid en gaan steeds dichter bij het water wonen.

Bijgeloof

De Kameroense regering vermoedde juist dat de explosie van koolstofdioxide een terroristische aanslag was van iemand die chemicaliën in het meer had gedumpt. En veel dorpelingen geloofden juist weer in boze geesten die af en toe het meer verlieten en mensen doodden. Best logische gedachtes, zeker aangezien er twee jaar eerder op honderd kilometer van het Nyosmeer ook al zo’n soortgelijke ramp heeft plaatsvond. Hierbij zijn 37 mensen op dezelfde mysterieuze manier gestorven. Volgens Evans “zijn deze legendes waarschijnlijk ontstaan door gasuitbarstingen in andere meren in het verleden.”

Hele grote rietjes

Tegenwoordig wordt het Nyosmeer actief bestudeerd en is er een soort ‘ontgassingsstrategie’ om eenzelfde ramp in de toekomst te voorkomen. Hoe dat in zijn werk gaat? Het meer wordt als het ware ontgast met een soort heel groot rietje, waardoor het gas op een gecontroleerde manier wordt afgevoerd in de lucht. Het Nyosmeer is niet het enige meer waar koolstofdioxide zich in de dieptes van het water opbouwt en ineens uit kan barsten. Naar schatting zijn er alleen in het noorden van Kameroen al 44 meren waar zo’n ramp op de loer ligt. En onderzoek is essentieel, want een koolstofdioxide ramp grijpt met onzichtbare handen om zich heen.