Hoe klimaatverandering het leven van de inwoners van Afrikaanse modderhuizen bedreigt
- Artikel
- 22 feb 2023
- 4 minuten leestijd
In Noord-Afrika wonen mensen al duizenden jaren in huizen van modder. De belangrijkste reden? Het houdt je huis lekker koud. Maar helaas voorspellen de huidige klimaatveranderingen weinig goeds voor de huizen en de bewoners…
Afrika neemt slechts vier procent van de wereldwijde uitstoot voor z’n rekening, maar de inwoners van dit continent dragen misschien wel de zwaarste lasten van de klimaatgevolgen. Droogte, overstromingen en extreem hoge temperaturen teisteren het continent en de omstandigheden worden alleen maar extremer. Tot op heden konden inwoners in Noord-Afrika de hitte nog redelijk buiten de deur houden door middel van modderhuizen. De vraag is alleen hoelang deze woningen nog overeind blijven…
Multifunctionele modderhuizen
Al eeuwenlang wordt de architectuur van de huizen in Langouérou in Burkina Faso, een land in Afrika dicht bij de evenaar, bepaald door modderhuizen. De moddermuren zorgen ervoor dat het huis lekker koel blijft. Hoe dat kan? De dikke modderstenen absorberen langzaam de hitte van de dag en geven deze weer af naarmate de nacht afkoelt.
Deur op slot doen? Dat kennen de bewoners niet. Maar ze weten wel hoe ze indringers buiten moeten houden. Ze maken de deuren van de modderhuizen bewust heel laag. Waarschijnlijk half zo laag als de deur van je eigen huis. Op deze manier is het voor indringers moeilijker om snel binnen te sluipen en aan te vallen.
Ben je je partner even zat? Klim dan het dak op. Deze zijn hier namelijk zo gemaakt dat je erop kan slapen. Met een beetje geluk spot je nog een vallende ster. Naast slaapplek gebruiken ze de daken ook om voorraden op te slaan. Scheelt weer ruimte toch?
Wat als het regent?
Normaal gesproken wordt modder door regenbuien alsmaar dunner. De modderhuizen zouden dan langzaam inzakken. Maar ook daar is aan gedacht. De buitenkant wordt namelijk bedekt met hars. Ja, dat plakkerige spul dat in bomen zit. Samen met bepaalde vetten uit fruitbomen beschermen ze de modderhuizen tegen regen.
Instortingsgevaar
Ondanks de magische verkoelende en waterbestendige krachten, hebben deze bruine huizen één groot nadeel: de kans bestaat dat ze instorten. Om die kans te verkleinen moet de buitenste laag elk jaar worden vernieuwd. Maar toch gaat het soms mis… onder andere in Ksar. Het dorpje dat ‘nog’ op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat.
Ook deze plaats, gelegen in het zuiden van Marokko, staat vol met huizen van aangestampte aarde. Tot eind jaren negentig was de plek dichtbevolkt, maar sindsdien loopt het langzaam leeg. Waardoor dat komt? De muren begonnen in te storten, waarna een vallend poortgebouw een tiener ernstig verwondde. En daar bleef het helaas niet bij. Er zouden zelfs doden gevallen zijn door instortende gebouwen. Het vertrouwen van de bewoners daalde zodanig, dat ze hun modderhuizen verlieten voor veilige betonnen huizen. Blijf je er toch wonen? Dan moet je in je eentje het modderhuis onderhouden. Omdat dit niet te doen is, brokkelt Ksar in recordtempo af en wordt het een nóg riskanter leefgebied.
Van bruin naar grijs
Waar de modderhuizen wel bestemd zijn tegen een paar regendruppels, zijn ze dat niet tegen de stortbuien die steeds vaker voorkomen. Waar die buien ineens vandaan komen? Dat zit zo. De klimaatverandering zorgt niet alleen voor meer hitte, maar ook andere extreme weersomstandigheden, zoals stortbuien. Deze buien brengen de modderstructuren in gevaar, wat de kans op instorten groter maakt. Het gevolg? Meer mensen stappen over op betonnen huizen.
Goede overstap?
Maar het opgeven van de traditionele huizen van modder, is allesbehalve een teken van vooruitgang. Vooral niet nu de klimaatverandering de toch al hete regio's nog heter maakt, en beton een deel van die opwarming aanwakkert. Want waar modderbouw weinig bijdraagt aan de opwarming van de aarde, is dat bij cement wel anders. Bij de productie van dit goedje komt namelijk veel koolstofdioxide vrij.
Daarbij komt dat betonnen huizen veel minder koel blijven. Het gevolg? Meer mensen maken gebruik van airconditioning. En ook de elektriciteit en koelvloeistof om zo’n apparaat draaiende te houden zijn groeiende bronnen van broeikasgassen. Kortom, de overstap naar betonnen huizen brengt veel nadelen met zich mee. Voor het klimaat, maar vooral ook voor de bewoners van Noord-Afrika. Toch lijken zij waarschijnlijk geen andere keus te hebben.
Klimaatverandering tast niet alleen modderhuizen aan. Dit volk op zee hangt ook aan een zijden draadje.