Gaat Nieuw-Zeeland misschien weer Aotearoa heten?
- Artikel
- 15 aug 2022
- 5 minuten leestijd
Wij kennen het vooral als Nieuw-Zeeland. Maar voor de Māori heet het Polynesische land Aotearoa. In Nieuw-Zeeland laait daarom de discussie weer op om de naam van het land te wijzigen. Terug naar het origineel. Maar waarom eigenlijk? En heeft dit kans van slagen?
De naamswijziging is teruggekeerd op de politieke agenda. Waarom? Een deel van de bevolking wil graag dat Aotearoa de naam is die je op de wereldkaart gedrukt ziet. Om dit voor elkaar te krijgen is in september 2021 een petitie gestart. En er zijn inmiddels zoveel handtekeningen verzameld dat het voorstel voor de wijziging het parlement heeft bereikt: maar liefst zeventigduizend. Daarom moet een parlementscommissie het voorstel nu wel behandelen.
Originele naam
Waar de discussie vandaan komt? Nou, dat heeft – zoals je misschien wel verwacht – te maken met de koloniale geschiedenis van het land. De oorspronkelijke naam van Nieuw-Zeeland is Aotearoa. Dat is de naam die de Māori, het volk dat de eilanden als eersten bewoonden, eraan hebben gegeven. Als je deze naam vrij vertaalt, betekent het ‘land van de lange witte wolk’.
Groningse invloed
Maar toen zetten Europese kolonisten voet op de eilanden vol fjorden, ruige bergen en uitgestrekte vlaktes. En zoals de naam Nieuw-Zeeland al doet vermoeden, waren het vooral Nederlanders waaraan de huidige term te danken is.
In 1642 was het namelijk de van oorsprong Groningse Abel Tasman die het Zuidereiland van het Oceanische land in de Grote Oceaan tegenkwam tijdens een VOC-reis. Hij dacht dat hij op Stateneiland – een Argentijns eiland – was aangekomen. Maar toen de kaartenmakers zijn reis bij terugkomst op de atlas aan het uitzetten waren, beseften ze dat het een ander land was. Ze noemden het Nieuw-Zeeland.
Blijven plakken
Waarom het naar de provincie Zeeland is vernoemd, is nog een raadsel: in ons Zeeland vind je namelijk geen spectaculaire gletsjers en glooiende heuvels. Wél uiteraard ook kilometerslange kustlijnen, dus wellicht heeft het te maken met de belangrijke havens aan zee.
Maar in de jaren die volgden bleef de naam toch plakken, ondanks dat Nederland het land zelf niet koloniseerde. Want toen iets meer dan een eeuw later Britse kolonisten het land innamen – nadat de Engelse James Cook er in 1769 opstuitte –, besloten ze de naam te houden. Al gaven ze er met New Zealand wel een Engelse twist aan.
In de negentiende eeuw kwam de stroom van Europese immigranten langzaam op gang. En uiteindelijk kwamen ze in de meerderheid. Daardoor vormen de Māori nu een minderheid in hun land, want de afstammelingen van de Europese kolonisten zijn nog altijd de meest dominant aanwezigen. Lange tijd werd het volk zelfs onderdrukt en weggezet als minderwaardig.
Politieke discussie
Als het aan de centrumlinkse partij Te Pati Māori ligt, komt er dus verandering in het gebruik van de Nederlandse naam. Veel inwoners gebruiken Aoteroa al als benaming en willen dat nu officieel maken. Want volgens hen weerspiegelt dit hun land beter dan de naam die is gegeven door een man die er simpelweg tegenaan vaarde.
Niet alleen de naam van het land verdient volgens de partij een wijziging. Ook de stads- en plaatsnamen moeten worden vervangen door de oorspronkelijke namen. Wanneer dit moet gebeuren? Tegen 2026. Als de naamswijziging in elk geval door het parlement heen komt.
Taalstrijd
Daarnaast moet de status van de Māori-taal – één van de drie officiële landstalen – verbeterd worden. In negentig jaar tijd is het gebruik ervan onder de Māori-populatie flink achteruitgegaan: van negentig naar twintig procent. Wiens taak het is om dat tegen te gaan? Volgens de partij die van het officiële staatshoofd: Elizabeth II. Want het Oceanische land is pas sinds 1986 geheel onafhankelijk van Engeland, maar is wel lid van het Britse Gemenebest. Daardoor wordt Elizabeth II erkend als Nieuw-Zeelandse koningin. Maar ook al is het land geen kolonie meer, de gevolgen van deze periode zijn volgens de partij vandaag de dag nog merkbaar.
Ludieke actie
Om de petitie van de partij kracht bij te zetten, reisde kunstenaar Hohepa Thompson af naar Zeeland. In Vlissingen schroefde hij een verkeersbord op twee palen bij de pier. Daarmee gaf hij de naam ‘Nieuw-Zeeland’ terug aan de provincie.
Gaat de naamsverandering er ook echt doorheen komen? Vorig jaar liet premier Jacinda Ardern nog weten dat het niet iets was wat haar regering overwoog. Haar uitleg was dat de namen steeds vaker door elkaar werden gebruikt en dat een wetsaanpassing aan dat feit niets verandert.
Verdeeldheid
Verder is er op dit moment weinig politieke steun vanuit centrumrechtse en rechtse partijen in Nieuw-Zeeland en bleek uit een peiling uit 2021 dat een meerderheid (namelijk 58 procent) van de inwoners nog niet klaar was voor een nieuwe naam. 31 procent zag toen echter wel heil in een combinatie van de twee landsnamen. Maar de twee leiders van de Māori-partij geven aan geduldig te zijn: ze houden geloof dat het er ooit van komt.
Topsporters hebben in elk geval een reden om voor de naamsverandering te zijn. Want als Nieuw-Zeeland verandert in Aotearoa, komt het land met de Olympische Spelen voor buurland Australië binnenlopen.
I'm not the first to say this but if New Zealand changed our name to #Aotearoa NZ we'd enter stadiums at all opening ceremonies ahead of Australia - and that's all that really matters. #B2022 #Birmingham2022
— Linnae Pohatu (@mataahu) July 28, 2022
Zelf het land verkennen? Op de 3000 kilometer lange Te Araroa loop je in vijf maanden van noord tot zuid.