Poveglia: het eiland van honderdduizend doden
- Artikel
- 14 jul 2022
- 6 minuten leestijd
Er zijn van die plekken op de planeet die zo duister zijn dat je bijna niet gelooft dat het toeval is. Poveglia is een van die plekken. Op het minuscule eiland voor de kust van Venetië lieten meer dan honderdduizend mensen het leven. Dit is wat er gebeurde.
Stel je voor: je bent verkouden, hebt wat keelpijn en dan plots merk je dat je ook geen geur of smaak meer hebt. Klachten die je meteen doen denken aan corona. Maar in plaats van dat je een aantal dagen thuis moet blijven, word je op een boot gezet en naar een eiland verbannen. Hier moet je minstens veertig dagen blijven. Mensen om je heen sterven en de ovens van het crematorium draaien 24 uur per dag. Tijdens de Europese pestepidemieën overkwam het duizenden mensen op Poveglia. En de meesten die voet op het eiland zetten, kwamen er nooit meer vanaf.
Toevluchtsoord
Toch was het niet altijd een horrorplek. Sterker nog: het eiland, dat eigenlijk uit twee delen en een fort bestaat, was voorheen een toevluchtsoord. Al in het jaar 421 vluchtten mensen uit Padua en Este voor oorlogen en kwamen ze op Poveglia terecht. Vanaf de negende eeuw begon de populatie op het eiland echt te groeien en lange tijd leek Poveglia een doorsnee plek.
Dat stopte in de veertiende eeuw. Door oorlogen was het niet meer veilig op het eiland. Bewoners werden geëvacueerd en de plek stierf uit.
Laatste oord
Het was in diezelfde veertiende eeuw dat Europa, en de rest van de wereld, met een verschrikkelijke ramp te maken kreeg. De pest brak uit en naar schatting overleed alleen al tussen 1347 en 1352 een derde van de Europese bevolking aan de ziekte. En ook in de eeuwen die volgden waren pestuitbraken geen uitzondering. Onder meer Venetië werd hard getroffen en was gedwongen om naar oplossingen te zoeken.
Sinds het einde van de veertiende eeuw vond het die oplossing in Poveglia. Op dat moment werd het kleine eiland gebruikt als militaire buitenpost, maar het kreeg er een functie bij: quarantaine-eiland. Wat dat inhield? Zodra iemand ook maar lichte pestverschijnselen vertoonde, werd ‘ie voor veertig dagen op Poveglia gedropt. En de pest was niet zomaar een ziekte. De meeste mensen die voet op het eiland zetten, kwamen nooit meer thuis.
Poveglia telde verschillende crematoria vol ovens om lijken te verbranden, maar zelfs dat was niet voldoende. Historici vermoedden dat er meerdere massagraven op het eiland zijn en dat de ondergrond bezaaid is met menselijke resten.
Eeuwenlang was Poveglia vooral een quarantaine-eiland, maar in 1777 kreeg het eiland van de Venetiaanse gezondheidsraad een nieuwe functie als controlepost. Nog geen twintig jaar later was het eiland opnieuw gevuld met mensen die leden aan pest. Dit duurde uiteindelijk tot 1814.
Horrorexperimenten
Ongeveer een eeuw stond het kleine stukje land leeg. Tot 1922: Poveglia kreeg een nieuwe kans. En als je denkt dat de omstandigheden deze keer beter zouden zijn: think again. De overgebleven gebouwen werden deze keer gebruikt om mensen met mentale gezondheidsproblemen op te vangen. Nobel doel zal je denken, maar de werkelijkheid was misschien nog wel duisterder dan in de eeuwen daarvoor.
Naar verluidt zou een psychiater de anonimiteit van het eiland hebben misbruikt voor de meest afgrijselijke experimenten bij patiënten. Onder het mom van neurologisch onderzoek zou hij bij levende mensen zenuwen hebben doorgesneden en delen van hersenen hebben verwijderd.
Door geesten gedreven
En het wordt nog akeliger, want diezelfde psychiater zou later van de klokkentoren op het eiland zijn gesprongen en zelfmoord hebben gepleegd. Zijn reden? Geesten dreven hem ertoe.
De wildste verhalen over levende verbrandingen en massagraven gaan rond over Poveglia. En die verhalen komen niet enkel van sensatiezoekers, want ook historici bevestigen dat dit toch wel een van de meest duistere plekken op aarde is. De schatting van honderdduizend doden is zelfs nog laag. Sommige experts hebben het over 160 tot 240 duizend doden.
Niet zo gek dus dat de nodige legendes daaruit voortvloeien. Vertel een Venetiaan op straat dat je een dagje naar Poveglia gaat en de kans is groot dat je voor gek wordt verklaard. Veel mensen die de plek bezoeken, hebben het gevoel er niet alleen te zijn en krijgen last van ademhalingsproblemen en andere verschijnselen. Sommige bewoners van buureilanden beweren dat ze de klokkentoren nog altijd horen luiden, ondanks dat de klokken al lang zijn verwijderd.
Verboden terrein
Ondanks dat het officieel niet meer luidt, staat de klokkentoren nog altijd overeind. Deze is eeuwenoud en werd in de tijd van Napoleon zelfs even gebruikt als vuurtoren. En dat is niet de enige constructie die nog overeind staat in Poveglia. Nog altijd vind je er een kerk, een ziekenhuis, een schuilplaats en enkele huizen en kantoorgebouwen voor vroegere arbeiders. Deze zijn echter niet meer onderhouden, waardoor een groot deel op instorten staat. Niet zo veilig om zomaar te verkennen dus.
Het is dan ook niet voor niets dat het eiland verboden terrein is. Een tour boeken naar de horrorplek is geen optie. Maar tegelijkertijd is het ook niet onmogelijk om er te komen. Voor de juiste prijs zijn er voldoende schippers in Venetië die je naar het eiland willen brengen, op eigen risico. Niet zo gek dus dat verschillende programma’s, zoals Ghost Adventures en Stuk TV, het eiland bezochten en er een reportage over maakten.
Geen toekomst
In 1968 sloot de psychiatrische inrichting de deuren en verloor Poveglia opnieuw haar doel. Even overwoog de Italiaanse overheid om het eiland met de grond gelijk te maken, maar uiteindelijk werd de plek geleaset. In 2014 hield de overheid een veiling voor een 99-jarig leasecontract. Een ondernemer won de veiling voor iets meer dan vijf ton en wilde miljoenen uitgeven om Poveglia voorgoed van de vloek af te helpen. Door problemen tussen hem en de staat lukte dit echter niet. En dus heeft de ondernemer, die nu burgemeester van Venetië is, op dit moment geen plannen met het eiland.
Het contrast kan niet groter: waar Venetië een van de grootste culturele schatkisten van Europa is, is Poveglia eerder een historische doodskist. Tot op heden blijft het kleine eiland onbewoond en uitgestorven. En gezien het verleden is dat misschien maar goed ook.
Vondsten van massagraven zijn helaas niet nieuw. Lees hier over het mysterie van het Indiase Skeleton Lake.
