Hoe een watersnoodramp deze stad in één nacht wegvaagde

Het zou een van de meest welvarende steden van Noord-Europa uit de dertiende eeuw zijn geweest. Totdat het water kwam en alles vernietigde. Nu, bijna zevenhonderd jaar later, komen baanbrekende resultaten naar buiten in een onderzoek naar deze verloren stad.

Het is de nacht van 15 op 16 januari in 1362 als de Eerste Grote Mandränke, een watersnoodramp waarbij naar schatting ruim zevenduizend mensen het leven lieten, de Duitse Waddenzee teistert. Een ongelofelijk aantal slachtoffers, zeker voor die tijd. Ter vergelijking: bij de Nederlandse Watersnoodramp in 1953 stierven 1.836 mensen.

Een bruisende stad

Hoewel tweeduizend inwoners nu als een laag inwonersaantal klinkt, was dit toen een flink getal voor een stad. Op z’n hoogtepunt was Rungholt daarmee een stad van formaat als middeleeuws handelscentrum. Veehandelaren en zouthandelaren van alle windrichtingen kwamen eropaf en naast een bloeiende economie had de stad ook nog eens een strategische ligging. Dat deze verloren stad met al haar rijkdom ‘het Atlantis van de Noordzee’ wordt genoemd, is dan natuurlijk niet zo vreemd.

Rungholt en haar inwoners werden dus in één nacht weggevaagd. De stad zou er nooit meer bovenop komen en lang bleef de stad verborgen onder de modderige bodem. Het zou alleen nog worden aangehaald in oude zeemanslegendes, waarin werd beweerd dat men op windstille dagen op zee nog steeds de kerkklokken van Rungholt onder water kon horen luiden.

In 1921 veranderen de jaargetijden en vonden archeologen voor het eerst aanwijzingen op een verloren stad onder het water van de Waddenzee. Behalve de verhalen en mythes, kon nu eindelijk bewezen worden dat Rungholt meer was dan alleen een zeemanslegende.

Complottheorieën

In de Jaren na de tweede Wereldoorlog worden nieuwe opgravingen gedaan, maar de grote vondsten blijven nog uit. Wel worden een afwateringsinstallatie, een dijk en twee kleine kerken gevonden.

Omdat men in het ongewisse bleef, kregen complottheorieën de vrije loop. Zo zouden sommige mensen ervan overtuigd zijn dat het vondsten behoorden tot een ‘Noord-Atlantische beschaving’ die in de tijden van de oude Grieken zou hebben geleefd. Dat was onzin, maar theorieën hierover werden breed aangehangen en moesten zelfs onjuist worden bewezen door de Duitse Wetenschapsraad.

Nieuwe opgravingen

De afgelopen jaren worden steeds meer archeologische opgravingen gedaan die bewijzen dat Rungholt echt heeft bestaan. Op dit moment zijn vier verschillende universiteiten bezig met een grootschalig onderzoek naar de verloren stad. Deze samenwerking gaat goed, want heel recent werd de fundering van de grote kerk van Rungholt ontdekt. De laatste metingen geven aan dat deze kerk tussen de vijftien en veertig meter hoog zou moeten zijn geweest.

Hoe ze dit onderzoeken? Ze werken met radiometrische datering. Dit is een methode waarbij de bodem wordt gescand met geluidsgolven, waardoor de ouderdom van de gevonden voorwerpen kan worden bepaald.

Hoewel dit onderzoek nog gaande is, is de verwachting dat er snel meer naar buiten zal komen over deze stad. Ze zullen namelijk wel moeten, aangezien de resten snel slijten en vergaan vanwege de dikke laag modder waarin ze liggen.

Een bezoek brengen

Wil je de regio zelf verkennen? Het overstromingsgevaar is nu een stuk minder dan vroeger, dus natte voeten zal je er niet krijgen. Tenminste, als je niet gaat wadlopen als het vloed is. Indien je meer wil leren over de verdronken stad, kan je het beste naar Husum gaan. Hier staat het Rungholt Museum, waar de meeste archeologische opgravingen tentoon worden gesteld. Wat ook bijzonder is aan de stad is dat de binnenhaven compleet droogstaat bij eb. Je kan dan dus tussen de boten door lopen naar de andere kant van de oever.

Vanuit deze stad maak je ook makkelijk een excursie naar de Waddenzee, het grootste nationale park van Duitsland. Ja, dat is dus groter dan het Zwarte Woud en ja, ook groter dan onze eigen Waddenzee. Een aanrader voor de vogelspotter? Het Kattinger Watt.

Rungholt was dus niet de verloren stad Atlantis, maar vind je de verhalen over de mythe wel interessant? Lees dan hier of de stad misschien ooit midden in de Sahara lag

• Deel