Staatsgreep in Myanmar: “De veerkracht van de bevolking is wat dit land zó bijzonder maakt”
- Artikel
- 13 apr 2021
- 8 minuten leestijd
In het Zuidoost-Aziatische land Myanmar lijkt het noodlot toe te slaan. Op 1 februari werd de democratisch verkozen regering afgezet door de militaire macht. Sindsdien woekert er een gewelddadige staatsgreep in het land en worden demonstraties op brute wijze de kop ingedrukt. Toch is de strijd nog lang niet gestreden, want de moedige bevolking geeft zich verre van gewonnen.
“Dit is een dappere stap in de richting van een echte democratie”, volgens Edwin Briels, Nederlandse directeur van het reisbureau Exploration Travel in Yangon. Hij woont al bijna twintig jaar in Myanmar en hielp ons bij het maken van twee prachtige reizen door het land waar de geschiedenis zich nu lijkt te herhalen. Een eerdere militaire machtsovername hield Myanmar maar liefst 49 jaar in zijn greep. In 2011 kwam deze zogenoemd ten einde, maar sindsdien bezit het leger nog altijd 25 procent van de zetels in het parlement.
Niet meer genoeg, volgens hen. In de hoop helemaal terug te gaan naar het oude systeem grepen ze afgelopen februari opnieuw de macht. Maar de overname loopt niet zoals gepland, vertelt Edwin. “Ze dachten dat dit een simpele coup d’état zou zijn, maar niets blijkt minder waar. De acties van de militairen hebben een revolutie teweeggebracht. Daar hadden ze geen rekening mee gehouden.”
Verandering
In de afgelopen tien jaar stond er een nieuwe generatie op in Myanmar. Een generatie die opgroeide in een nog altijd verre van perfect politiek systeem, maar werkt aan een betere toekomst. Er ging een deur op een kier die lonkte naar verandering, vrijheid en aansluiting bij de rest van de wereld. Er werd betere infrastructuur, mobiel netwerk en internet aangelegd. Ook steeds meer toeristen zetten het land op de kaart, een ontwikkeling die de Myanmarese bevolking ten goede kwam.
Reden genoeg dus om in verzet te komen tegen de terugkeer naar een streng militair regime. De manier waarop de coup plaatsvindt, wekt bovendien veel woede op bij de bevolking. De militairen zijn doorgeslagen en het respect voor hen is verdwenen. “Ik zie niet in hoe de samenleving dit bewind ooit nog zal accepteren. De bevolking laat zich niet kennen en strijdt in de hoop dat er uiteindelijk een betere situatie voor het land uitkomt dan voorheen.”
Veerkracht
En dit zegt heel wat over hun veerkracht en moed. Sinds het uitbreken van de coup worden demonstranten aangevallen, voorbijgangers doodgeschoten en mensenrechten aan de lopende band geschonden. Het verdriet en de angst is groot. “Een van mijn collega’s durfde vier weken haar huis niet uit te komen. Op elk kruispunt staan militairen die je op ieder moment kunnen aanhouden en je voor hen aan het werk zetten, of liedjes laten zingen om je publiekelijk te vernederen. Ook wordt je telefoon gecontroleerd om te achterhalen of je bij het verzet betrokken bent.”
Het dagelijks leven, laat staan in actie komen, is er bovendien niet makkelijker op geworden. “Het mobiele internet werd twee weken geleden platgelegd, om communicatie en mobilisatie tegen te gaan. Vluchten gaan niet, treinen rijden niet, overheidsorganisaties en winkels zijn dicht. Net als de banken, want het bankpersoneel is aan het staken.”
Verzet
Maar het zijn juist die stakingen, die de coup echt aan het wankelen brengen. “In het nieuws hoor je vooral over de demonstraties, maar deze zijn maar een klein onderdeel van het verzet. De stakingen zijn veel belangrijker.” De civil disobedience movement, een beweging voornamelijk bestaande uit ambtenaren, wil aantonen dat het een illusie is dat de militaire macht capabel is om het land te runnen en hebben alles stilgelegd. Ook de democratisch verkozen regering laat het er niet bij zitten en maakt het de militairen zo moeilijk mogelijk. “Ze hebben aangekondigd dat de bevolking de komende maanden geen elektriciteitsrekeningen hoeft te betalen. Ook de covid-leningen worden een gift. De militairen kunnen dit geld nu niet zomaar terugeisen zonder nog grotere onvrede op te wekken.”
Een andere ontwikkeling is een actieve verandering in het consumentengedrag. “De bevolking doet niet meer mee aan door militairen gerunde praktijken. Voorheen keken mensen naar de goedkoopste optie en niet naar het bedrijf erachter. Nu worden bedrijven waar het leger achter zit op grote schaal geboycot en aansprakelijk gesteld voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wat doen ze voor de samenleving?”
Belang van toerisme
Dat is ook hoe mensen van buitenaf de bevolking van Myanmar kunnen helpen. Edwin, al jaren werkzaam in de sector, kent het belang als geen ander. “Toerisme heeft dankzij de pandemie al een gigantische klap gekregen en is door de coup voorlopig helemaal niet aan de orde.” Des te tragischer, want Myanmar snakt naar meer toerisme. “Het mooie aan toerisme is dat je veel mensen kan helpen die met geen, of een kleine investering een bedrijfje willen opzetten. Of mensen werken direct in de branche om geld te verdienen. Het is heel laagdrempelig.”
Als de deur naar Myanmar uiteindelijk weer opengaat is bewust reizen dus belangrijker dan ooit. “Doe je huiswerk, koop een reisgids en support de juiste mensen. Kies voor kleine bedrijven. Grote bedrijven houden zich vaak niet bezig met uitzoeken welke hotels wel of niet verantwoord ondernemen, die hebben gewoon alles op hun website staan. Niet alleen de consument, maar ook touroperators moeten zich hier mee bezighouden. Goed kijken met wie ze nou eigenlijk zakendoen. Dat geldt niet alleen voor Myanmar, maar is voor elk land belangrijk.”
Vredelievend, vriendelijk en vrijgevig
Voor de pandemie moest Myanmar al hard werken om zich als toeristische bestemming op de kaart te zetten. Het land ging gebukt onder het succes van buurlanden zoals Cambodja, Laos en Vietnam. De coup gooit nu opnieuw roet in het eten. Toch hoopt Edwin dat reizigers het land hierdoor in de toekomst niet mijden. “De reden dat Myanmar zo bijzonder is blijkt nu weer des te duidelijker uit de demonstraties. Je bezoekt het land vanwege de mensen. En de mensen hier zijn supervriendelijk, vredelievend en gastvrij.
Myanmar staat in de top 3 vrijgevigste landen ter wereld. Zelfs nu helpt iedereen elkaar en doneren ze aan mensen die staken en hun huis en inkomsten daardoor verliezen.” Dit is ook wat het land volgens hem altijd veilig heeft gemaakt. “In de twintig jaar dat ik hier zit heb ik nog nooit meegemaakt dat er iets werd gestolen. Wél dat dingen juist werden teruggebracht. Veiliger kan bijna niet. Behalve nu natuurlijk, maar op het moment dat dit drama voorbij is blijft de mentaliteit van de mensen hetzelfde.”
Vol potentie
Het geïsoleerde verleden van Myanmar is iets om nooit meer naar terug te willen. Maar deze afzondering heeft op het hedendaagse toerisme misschien toch een positieve werking gehad: de cultuur, tradities en gewoontes zijn buitengewoon goed bewaard gebleven. Dit maakt het land een van de meest authentieke Zuidoost-Aziatische bestemmingen.
Tegelijkertijd is de toeristische ervaring er beter geworden. “In de afgelopen jaren kwamen er steeds meer jonge bedrijven die iets wilden doen in toerisme. Hierdoor groeide de sector en werd deze veel beter. Tien jaar geleden ging het in Myanmar alleen maar om tempels bezoeken. Nu zijn er ook excursies en kooklessen, kan je kajakken en fietsen en is er veel meer interactie met de bevolking. Het land heeft zoveel te bieden.”
Hulp
Edwin en zijn team houden zich tot het tij keert zoveel mogelijk bezig met het ondersteunen van de bevolking. “We hebben gekeken naar wat we in huis hebben aan middelen en kennis en geven nu met onze organisatie Counselling Corner workshops, trainingen en individuele begeleiding aan mensen in Myanmar die er behoefte aan hebben om hun mentale gezondheid te verbeteren. Ook proberen we het bewustzijn hiervoor te vergroten. We hopen mensen te laten inzien dat het normaal is om je verdrietig of hulpeloos te voelen.”
Ook voor buitenstaanders die de bevolking willen helpen zijn er mogelijkheden. Het verspreiden van bewustzijn op elk niveau is daar een van. Door middel van social media-campagnes, maar ook door druk op de regering uit te oefenen. “Europa zou meer moeten doen. Tot nu toe zijn er enkel wat visums ingetrokken van betrokken generaals terwijl de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk gerichte sancties hebben ingesteld tegen bedrijven die gerund worden door de militairen."
Maar ook doneren helpt. "We zien dat veel oud-klanten contact met ons opnemen om hun gids, chauffeur en hotelpersoneel van vorige reizen financieel te ondersteunen. Er zijn ook veel succesvolle GoFundMe-campagnes. Organisaties op Support Myanmar zijn goede partijen om te steunen.” Aanstaande zaterdag 17 april is er op het Museumplein in Amsterdam een demonstratie tegen het militaire geweld in Myanmar.
Zelf zien wat dit land zo bijzonder maakt? Presentator Maurice maakte kortgeleden een reis door Myanmar.