Van Griot tot Grammy: het verhaal achter Senegalese muziek

Artikel
24 apr 2025
4 minuten leestijd

Net als veel landen in Afrika is ook het Senegalese leven onlosmakelijk verbonden met muziek. Al sinds de dertiende eeuw worden verhalen daar niet verteld, maar gezongen, en lijkt de eerste letter van hun DNA te staan voor dans. Maar waarom horen wij dat ritme nu pas?

Afrobeat is niet meer weg te denken uit de wereldwijde hitlijsten. Het is niet zomaar een genre, het is een golf. Een die langzaam de wereld overspoelt met fantastische muziek. Denk aan de Nigeriaanse artiesten Wizkid, Burna Boy en Ayra Starr. Maar wie denkt dat die golf in Nigeria begon, mist de onderstroom. In de straten van Dakar klonk het ritme al lang voordat de rest van de wereld het hoorde. In plaats van westerse pop, R&B en hiphop te kopiëren, gebruikten Senegalese artiesten hun gevoel voor melodie en ritme om een eigen genre te creëren. Het resultaat? Afrikaanse muziek krijgt de rol in het wereldtoneel die het verdient.

© Vladimir Zhoga / Shutterstock.com

De echo van voorouders is nog steeds te horen

Maar waarom is deze muziek zo populair? Om dat te begrijpen, gaan we terug in de tijd. Waar Europa zijn geschiedenis op papier schreef, gaven griots in West-Afrika hun verhalen door met muziek. Deze eeuwenoude zangers en dichters vertelden volksverhalen om tradities in leven te houden. Ze waren de grondleggers van spoken word, een vertelvorm die de nadruk legt op de voordracht en tegenwoordig een erg populaire kunstvorm is. In West-Afrika leeft geschiedenis dus voort in geluid. En niet alleen de verhalen hebben de test der tijd doorstaan. Ook eeuwenoude instrumenten hebben nog altijd een plekje in de Senegalese cultuur.Misschien herken je dit instrument wel: tussen je benen geklemd, een zandlopervorm en een dierenvel waar je op moet slaan. Gaat er al een belletje rinkelen? Het gaat natuurlijk om de djembé. Samen met de harpachtige kora vormen ze het hart van de Senegalese muziek. Moderne artiesten bouwen voort op het erfgoed van de griots, waarbij muziek nog altijd fungeert als middel om geschiedenis, identiteit en maatschappelijke thema’s over te brengen.

Mbalax: het ritme van Dakar

Senegal heeft zijn eigen afrobeat: mbalax. Een genre dat klinkt als een muzikale mash-up van percussies, elektrische gitaren en een rauw stemgeluid. Dit klinkt natuurlijk vaag, maar als je het hoort, wordt het direct duidelijk. Het woord betekent ‘ritme’ in de taal van de Wolof, een etnische groep in Senegal, en ontstond in het begin van de jaren zeventig. Twintig jaar later was Yousou N’Dour de eerste Senegalese artiest die dit geluid liet horen aan het internationale publiek. Hij moderniseerde het geluid van mbalax door het te combineren met hiphop en R&B:

Zijn muziek was niet alleen vernieuwend qua stijl, het had ook een belangrijke boodschap. Hij zong vooral over apartheid en besteedde veel aandacht aan het belang van de Afrikaanse identiteit in met de andere onderling verbonden delen van de wereld. Mbalax werd door hem niet alleen een genre, maar een vuist in de lucht en een hart op de tong.

Rap Galsen: hiphop als protest

Yousou N’Dour’s muzikale revolutie inspireerde een hele generatie. In de jaren negentig werden rappers de nieuwe griots en was hiphop de nieuwe taal op straat. Rap Galsen, zoals het Senegalese hiphop genre wordt genoemd, ontstond als een reactie op werkloosheid, corruptie en ongelijkheid. Jongeren gebruikten hun stem als wapen en mbalax als podium. Het werd zo groot dat rappers als Snoop Dogg het als inspiratiebron gebruikte en daarom samen met de Senegalese Akon het nummer “I Wanna Love You” uitbracht:

Deze hit zorgde ervoor dat Akon doorbrak en inmiddels al voor vijf Grammys is genomineerd. Vandaag de dag experimenteert Rap Galsen met autotune, afropop en elektronica, maar blijft het vuur van activisme branden. Het is geen echo van Amerikaanse hiphop, het is een geheel eigen geluid, geboren in Dakar en klaar om door te breken.

De wereld luistert eindelijk

Door digitalisering horen en zien we steeds meer van de wereld. En dus ook van Senegal. Platforms als YouTube en TikTok zijn de nieuwe springplanken voor opkomende artiesten. Waar ooit een platenlabel nodig was, is nu een smartphone genoeg. Een goed voorbeeld is Wally Seck, een van de populairste zangers van dit moment. Met miljoenen views op YouTube door zijn vooruitstrevende videoclips en goede teksten weet hij een groot publiek te bereiken, zowel in Senegal als daarbuiten. Al met al is Senegal's muziekverhaal geen voetnoot in de Afrikaanse muziekgeschiedenis; het is een geluid die de wereld eindelijk begint te horen. Dus wie goed luistert, hoort de toekomst als een dreunende bas die steeds dichterbij komt.