Vrijwilligersreizen: hoe scheid je het kaf van het koren?

Van op geldbeluste organisaties tot projecten die meer kwaad doen dan goed: vrijwilligersreizen hebben geen goede reputatie. Maar met zorgvuldig onderzoek, bewuste keuzes en goede intenties ontwijk je dit en kan je toch de handen uit de mouwen steken. Wij helpen je op weg.

Kies de juiste bestemming

De perfecte plek vinden voor jouw vrijwilligersavontuur kost tijd. Vraag jezelf waar je graag heen wil en wat goed voelt. Welk land wil je op deze unieke, authentieke wijze leren kennen en waar wil je jouw tijd, ervaring en kunde in investeren? 

Zorg er vooral voor dat de plek die je kiest jouw aanwezigheid ook echt kan gebruiken. Zoek een bestemming waar jouw kennis gevraagd wordt, in plaats van een plek die al overstroomt met vrijwilligers. 

Dat hoeft niet per se in het buitenland 

Krap bij kas of het liefst zo duurzaam mogelijk reizen? Onthoud dat Nederland en België zelf ook genoeg vrijwilligersmogelijkheden bieden. Een plastic-opruiming of diersoort-telling zijn geschikt voor het reisgevoel in eigen land. 

Weet wat je wil en wat je kan 

Heb voor jezelf helder wat je uit je vrijwilligersreis wil halen én kan brengen. Stel jezelf de volgende vragen: 

Hoeveel tijd wil je doorbrengen op de plek? Dit bepaalt het soort vrijwilligerswerk dat je op duurzame wijze kan doen. Wil je niet langer dan twee weken of een maand ergens verblijven, dan vallen projecten met bijvoorbeeld kwetsbare groepen direct af. Plastic opruimen of bouwen aan een school of gemeenschapshuis kan natuurlijk wel prima in korte tijd. 

Wat vind je leuk en waar ben je goed in? Onthoud: je wordt niet betaald. Je werkt immers vrijwillig en de kans dat je juist moet betalen is vrij groot. Kies dus een taak waar je goed (en eventueel gecertificeerd) in bent én waar je energie uithaalt.

Breng je ervaring die nodig is? Wees hier realistisch in, want alleen dan help je écht (en dat is natuurlijk het nut van vrijwilligersreizen). Kan je je kennis op nuttige wijze overbrengen? In andere woorden: laat je een blijvend effect achter wanneer je weer per trein, boot of vliegtuig naar huis reist? 

Zoek het juiste project

Vrijwilligersreizen hebben veel kritiek gekregen in de laatste jaren, mede doordat verscheidene organisaties en projecten uiteindelijk juist schadelijk bleken voor de gemeenschap en doordat vrijwilligersreizen veranderden in een verdienmodel. 

Het is daarom zeer belangrijk om je in te lezen. Helpt het project de natuur in plaats van die te belasten? Neem je geen betaald werk weg van bewoners uit de samenleving? En, zeer belangrijk: waar gaat je geld heen? Naar de maatschappij, weer terug naar het project of wordt het geïnvesteerd in iets anders? Eis transparantie en help alleen projecten die worden gesteund door en samenwerken met de gemeenschap. 

Ook niet onbelangrijk: lees online reviews van andere vrijwilligers die bij jouw organisatie of project hebben gewerkt. Zo weet je precies wat er van je wordt verwacht. 

Aangenomen? Duik in de cultuur

Je inlezen en respectvol omgaan met de cultuur waar je te gast bent is altijd belangrijk. Maar als je naar een land reist om te helpen, is het nog belangrijker dat je dat laat zien. Dus: controleer wat wel en absoluut niet kan op een plek — denk aan kledingvoorschriften — en leer de taal. Een aantal kernzinnen kan vaak al genoeg zijn, maar je inzetten voor de ander is een stuk makkelijker als je verstaanbaar bent. 

Boek zelf je reis

Organisaties willen dit vaak voor je doen, maar zo loopt de prijs al gauw op. Verstandiger is om zelf je reis te regelen. Op deze manier bespaar je op de kosten, weet je precies waarvoor je betaalt en kan je makkelijker kiezen voor duurzame vervoersopties. 

Wees proactief

Nogmaals: je bent er om te helpen. Dat doe je niet, of een stuk minder, als je de hele dag wacht tot je verteld wordt wat te doen. Probeer het meeste uit je vrijwilligerservaring te halen en vraag rond op welke andere manieren je iets kan betekenen. 

Maak nuttig gebruik van je vrije tijd

Veel projecten bieden genoeg tijd om op eigen houtje de omgeving te verkennen. Het laatste wat je wil is na een half jaar terugkeren zonder te hebben genoten van de prachtige natuur en cultuur op je bestemming. En aangezien je in direct contact staat met de gemeenschap, heb je de unieke mogelijkheid om de bewoners te vragen naar hun favoriete, misschien wel verborgen pareltjes. Zo leer je je bestemming kennen op een bijzondere wijze en vermijd je massatoerisme. 

Wees toegewijd, stipt en flexibel

Ja, je bent op reis. Maar hoewel de prachtige lessen die je leert een mooie bijkomstigheid zijn, zijn ze niet prioriteit. Wil je echt bijdragen aan de samenleving, houd je dan aan de afspraken, zorg dat je functioneert en je niet verslaapt of dagelijks brak bent. Wanneer je dat zoekt in een reis, is vrijwilligerswerk misschien niet voor jou. 

Een land door en door leren kennen zonder vrijwilligerswerk? Verrijk je reiservaring en word slow traveller. 

• Deel