Het kleurrijke onderwaterpretpark van Nieuw-Caledonië
- Artikel
- 18 jul 2022
- 5 minuten leestijd
Nieuw-Caledonië. Een op zichzelf al betoverende eilandengroep, die onder water toegang biedt tot een nóg mooier, kleurrijk landschap. En hopelijk kan je dit onderwater-speelparadijs nog lang met je snorkel bezoeken, want de koraalriffen worden meer dan ooit bedreigd.
Kokospalmen en gotische kerktorens tekenen het straatbeeld. Enkele scheepswrakken en langgerekte, satijnen zandstranden waarop geen kip te bekennen is schilderen de kustlijnen. En de verborgen grotten, bijzondere rotsformaties, turquoise lagunes, dichtbegroeide jungle en struiken die boven het water uitsteken vullen het geheel op met grijs, blauw en groen. Ja, het plaatje is wel compleet. Als je er dan nog hoge temperaturen bij denkt, zie je waarschijnlijk een tropisch eiland voor je. In dit geval gaat het om: Nieuw-Caledonië.
Lees ook
Wegdroommateriaal 2.0: Nieuw-Caledonië
© THP Creative / Shutterstock.com
Hè, Frankrijk?
Wat nou als we je vertellen dat dit stukje land een deel van Frankrijk is? Zo klinkt het niet direct, maar toch is het zo. Want dit collectief – de officiële term voor de landstip – van de Franse Republiek vind je helemaal aan de andere kant van deze aardbol, aan de Australische oostkust. Diep in de Stille Zuidzee.
Geschiedenisduik
Hoe kan dat? Voor we de oceaan induiken nemen we eerst een duik in de geschiedenis. Want in de eerste helft van de negentiende eeuw kolonialiseerden zowel Groot-Brittannië als Frankrijk het gebied. Daarna kwam het in 1853 officieel in Frans bezit en was het lange tijd een strafkolonie. Want wat werkt beter als straf dan gevangen zitten aan de andere kant van de wereld?
In 1897 werd de functie als strafkolonie opgeheven en in 1946 werd het een officieel overzees gebied van Frankrijk. Hierna volgden verschillende Nieuw-Caledonische opstanden. Die eindigden in 1998, na onderhandelingen tussen de Franse regering en coalities uit Nieuw-Caledonië. Hierbij werd het Nouméa-akkoord getekend. De afspraak? Dat het de status kreeg van overzees land (en later werd dit collectiviteit) en dat er drie referenda over de onafhankelijkheid zouden worden gehouden. Het eerste referendum was in 2018. Toen koos 56 procent van de kiezers ervoor om niet van Frankrijk af te scheiden.
En nu?
Er wonen zo’n 230.000 mensen op de verschillende eilanden. Zo bestaat Nieuw-Caledonië uit hoofdeiland Grande Terre en eilandengroepen Îles Loyauté, Îles Chesterfield, de Belep-archipel en de Île des Pins. Naast mensen vind je hier boven water veel dier- en plantsoorten die nergens anders voorkomen, zoals de wimpergekko. Dat hier zo'n unieke flora en fauna te vinden is, komt door de geïsoleerde ligging. Nu zijn al die gekke beestjes leuk en aardig, maar kijk je om je heen... Dan zie je toch echt vooral heel veel zeevogels.
Onderwaterwereld
Goed, genoeg over het leven boven water. Want waar water is, is leven: in de zee vind je een buitengewoon assortiment aan koraal- en vissoorten. Zo leven er meer dan tweeduizend vissoorten, waaronder het typerende pygmeezeepaardje en een soort met de iconische naam: de koraalklimmer. Ook is Nieuw-Caledonië de broedplaats voor bultrugwalvissen en schildpadden en kan je er zomaar een haai of een zeekoe tegenkomen.
Regenboog aan koraal
En als je denkt dat je van al die vinnige vrienden al vreemd van gaat opkijken... De bodem van de Nieuw-Caledonische wateren kent ook nog eens meer dan 310 soorten koraal. Daar kan je je ogen (nu nog) goed de kost aan geven. Daarom is het in 2008 terecht opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Oorzaak en gevolg
Dat koraalriffen over de hele wereld het zwaar hebben is op zich niets nieuws. Zeeën die door klimaatverandering opwarmen, overbevissing en vervuiling... Het is zomaar een greep uit de oorzaken waardoor de wereld al zo ongeveer de helft van haar koraalriffen in ondiep water heeft verloren.
Als dit zo doorgaat, bestaat er een kans dat halverwege deze eeuw de riffen over de hele wereld volledig verdwenen zijn, blijkt uit onderzoek van UNESCO uit 2017. En dat terwijl koraal zo belangrijk is: het zet CO2 om en beschermt de kust tegen erosie door golfslag.
Beschermengel
Ook Nieuw-Caledonië, waar drie van de meest uitgebreide rifsystemen ter wereld zich bevinden, heeft met deze problemen te maken. Om dit tegen te gaan creëerde het in 2014 daarom al een natuurpark: het Coral Sea Natural Park. Met een oppervlakte van 1,3 miljoen vierkante kilometer is dit één van de uitgestrektste beschermde zeegebieden die onze aarde rijk is.
Begin van het einde?
Nu is dat al een stap in de goede richting. Maar of het genoeg is, is nog maar de vraag. Want in 2016 werden de riffen nog getroffen door verbleking. En dit is vaak het begin van het einde. Want verbleking leidt veelal tot afsterving of zelfs tot sterfte van het koraal.
Daarom kondigde Nieuw-Caledonië in 2018 nog verdergaande maatregelen aan om de omringende zeeschatten beter te beschermen. Wat dan? Het verbood al alle vormen van uitbuiting in vijf aangewezen delen in het gebied, waaronder visserij. En ook het toerisme moest eraan geloven: in dit gebied mag niet meer gesport of gevaren worden.
Alleen zijn zelfs deze extra maatregelen waarschijnlijk niet voldoende om dit kwetsbare ecosysteem te beschermen. Want de vijf aangewezen gebieden beslaan slechts twee procent van het zeepark. Nu kan je denken: “Wat maakt wat minder koraal uit?” Maar als het koraal verdwijnt, zullen waarschijnlijk steeds meer eilanden in deze grote oceaan verdwijnen. Het koraal beschermt namelijk de kusten tegen stormvloeden, golven en erosie.
Tuvalu dreigt als eerste kopje onder te gaan.