Het New York van de oudheid is nu slechts een verwaarloosde ruïne
- Artikel
- 03 maa 2023
- 7 minuten leestijd
Of je het nou las in een boek, zag op TV of hoorde in een nummer: Babylon komt je vast niet onbekend voor. Maar wat was dit eigenlijk voor stad? En hoe kon deze ooit zo belangrijke plek veranderen in een vervallen ruïne?
Er bestaan veel mythen en legendes over Babylon. Onbevestigde verhalen, zoals die van de Toren van Babel, waarbij inwoners de hemel wilden bereiken door een enorme toren te bouwen. Of de oogverblindende hangende tuinen, een van de zeven wereldwonderen uit de oudheid, waarvan historici nog altijd niet weten of ze überhaupt bestonden.
Feit of fabel, Babylon bestond wel degelijk. En het was niet zomaar een onbelangrijk dorp. Deze stad stond aan de basis van de grondwet, wiskunde, schrift en moderne landbouw. Duizenden jaren was dit een strijdtoneel: een plek zo gewild als een terrasstoel op de eerste mooie lentedag. En precies dat is de reden dat een van de machtigste steden ooit nu slechts een geschiedenisles is.
De eerste hoogtijdagen
Babylon kende veel heersers, maar de eerste keer dat de plek écht hoogtijdagen beleefde, was zo’n 3700 jaar geleden. De stad, gelegen tussen de rivieren Eufraat en Tigris in wat nu Irak is, stond toen onder bewind van koning Hammurabi. Hij zorgde er, door middel van oorlogsvoering, voor dat de stad machtiger en rijker werd.
En die welvaart was terug te zien. Metersdikke muren omheinde de stad die van betegelde straten en verschillende toegangspoorten was voorzien. Maar ook torens van tientallen meters hoog en zelfs een naar schatting honderd meter hoge piramide vulden de skyline van het Manhattan van de oudheid.
Begin van alles
Niet alleen qua architectuur was Babylon in die tijd een stad van formaat. Ook op cultureel en wetenschappelijk vlak was de plek op z’n zachts gezegd vooruitstrevend. Duizenden jaren geleden hielden de knapste koppen zich hier al bezig met het documenteren van de sterrenhemel. En ook wiskunde en schrijven vonden hier hun oorsprong. Het graveren van letters op plakkaten van klei werd genormaliseerd, waardoor wetenschappers zelfs meer weten over Babylon dan over het oude Egypte.
Ook niet onbelangrijk: zonder Babylon wist jij misschien alleen van ‘horen zeggen’ dat wildplassen of door rood rijden verboden is. Koning Hammurabi was namelijk de eerste leider in de geschiedenis die wetten schriftelijk vastlegde in de ‘Codex van Hammurabi’. 282 wetten werden opgesteld en op grote grijze pilaren gegraveerd. Het is bijna niet voor te stellen, maar daarvoor werden wetten nog mondeling doorgegeven.
Aan alles komt een eind
Met het sterven van de machtige Hammurabi begon ook het verval van Babylon. Zijn zonen namen zijn taken over, maar hadden niet dezelfde leiderschapskwaliteiten. Langzaam werd de stad zwakker en landen in de buurt begonnen hun vertrouwen in Babylon te verliezen. Uiteindelijk werd de stad veroverd door Kassieten en honderden jaren later weer door Assyriërs. Babylon bleef bestaan, maar was niet meer de wereldmacht die het ooit was. Ook verschillende ontwikkelingen, zoals geschreven wetten, werden teruggedraaid.
Wonder uit de antieke wereld
Het duurde ruim duizend jaar, maar uiteindelijk werd Babylon opnieuw oppermachtig. Zo’n 600 jaar Voor Christus — 2600 jaar geleden dus — werd er een nieuw Babylonisch Rijk gesticht dat zich helemaal strekte van Egypte tot aan het huidige Iran. En het epicentrum van dat rijk? Babylon natuurlijk. Het werd zelfs de grootste stad op aarde en had naar schatting op het hoogtepunt zo’n tweehonderdduizend inwoners. Een ongelofelijk aantal voor die tijd.
Vooral Koning Nebukadnezar ll maakte van Babylon een wonder uit de antieke wereld. Met veel gevoel voor nostalgie herbouwde hij de stad én maakte hij ‘m nog imposanter dan de eerste versie. Babylon werd omringd door drie ringen van stadsmuren die allemaal meer dan twaalf meter hoog waren. Er gaan zelfs verhalen dat de muren zo dik waren dat er wedstrijden met paard en wagen op werden gehouden. En tussen die muren bevond zich naar schatting een stadscentrum zo groot als dat van Chicago vandaag de dag.
Leider en tiran
De stad was gevuld met brede straten, tempels en enorme gebouwen. Zo groeven archeologen bijvoorbeeld al acht tempels en een reusachtige ziggoerat — een soort piramide-achtige toren — op. En dat was niet alles. Voor zichzelf bouwde Nebukadnezar ll drie grote versierde paleizen en enorme heiligdommen zo groot als kantoorpanden van meer dan twintig verdiepingen.
Niet voor niets wordt Nebukadnezar ll als grootste leider van Babylon gezien: 95 procent van de bakstenen die terug werden gevonden zijn gegraveerd met zijn naam. Maar of je hem als held kan zien? Dat is te betwijfelen. Hij wordt herinnerd als een groot leider, maar ook als een tiran die op verschrikkelijke wijze met minderheden omging.
Grote schoenen
Net als duizend jaar eerder pasten de opvolgers van Nebukadnezar ll de grote schoenen van hun voorganger niet. 23 jaar na zijn dood werd Babylonië veroverd door Perzië. De stad bleef een belangrijke plek van studie, handel en wetenschap, maar een wereldmacht was het niet meer. Later viel de plek nog in handen van de Macedonische Alexander de Grote en na zijn dood werd het een toneel van strijd en oorlog. De stad verdween waarschijnlijk niet in één klap, maar liep leeg door de jaren heen.
Zoon van Nebukadnezar
Toch is Babylon allesbehalve vergeten. Zo was de Iraakse dictator Saddam Hoessein behoorlijk gefascineerd door Nebukadnezar ll. Hij wilde een reconstructie van zijn paleis na laten bouwen en liet net als, wat hij als zijn voorganger zag, opschriften achter op bouwprojecten. Zo werd er op sommige stenen in het Arabisch teruggevonden: “Gebouwd door Saddam, zoon van Nebukadnezar.” Het uiteindelijke doel van de dictator? Babylon herbouwen. Een ambitieus project dat stopte na de inval van het Amerikaanse leger.
Vervallen ruïnepark
Ondanks de onafgemaakte plannen, staan er nog steeds delen van Babylon overeind. Een kleine negentig kilometer ten zuiden van Bagdad vind je de laatste overblijfselen van wat ooit een wereldstad was. Synagogen, paleizen, standbeelden en de stadsmuren: nog altijd zijn er delen van zichtbaar. Daarnaast verwachten archeologen dat er nog veel van de oude stad te vinden is onder de grond. Door de oorlog is Irak echter nooit toegekomen aan onderzoek. En ook van onderhoud is nauwelijks sprake, waardoor de ruïnes in een hoog tempo achteruitgaan.
Is er dan helemaal geen hoop voor de stad? Een sprankje misschien. In 2019 werd de plek eindelijk toegevoegd aan de UNESCO-werelderfgoedlijst. Toch is een bezoek op dit moment af te raden. Ten eerste is het krijgen van toegang erg lastig en ten tweede is het reisadvies in het gebied waar Babylon zich bevindt helaas rood.
Wat ooit het centrum van de wereld was, is nu een vervallen ruïnepark zonder toekomstperspectief. Babylon is hét bewijs dat niets voor altijd is. Dat zelfs iets wat eeuwenlang vanzelfsprekend is kan vervagen tot slechts een vage herinnering in het collectieve geheugen. Misschien een goede reden om de volgende keer extra goed rond te kijken in je favoriete stad.
Over verdwenen steden gesproken: Kowloon Walled City was ooit een wetteloze betonnen jungle, maar nu een rustig stadspark.
