Bizar: wat doen deze gigantische ijstorens in de Himalaya?
- Artikel
- 20 apr 2023
- 4 minuten leestijd
De afgelopen jaren steken ze overal in de Himalaya de kop op: gigantische ijstorens van soms tientallen meters hoog. Wat doen deze enorme dingen hier en hoe zijn ze hier gekomen?
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: nee, het is niet een of ander bizar natuurverschijnsel. De ijstorens zijn door mensen gemaakt. Wetenschappers hangen hier waterslangen aan hoge palen. Maar waarom in godsnaam?
Nou, de ijstorens worden ook wel ‘ijsstoepa’s’ genoemd. Het woord ‘stoepa’ betekent in het Sanskriet ‘ophoping van’. En dat is precies wat dit is, een ophoping van… ijs! Ze worden gemaakt om boeren in de omgeving te helpen bij het verbouwen van hun gewassen. Boeren zijn hier namelijk afhankelijk van het smeltwater van de gletsjers in de omgeving. Maar door klimaatverandering smelten deze gletsjers in rap tempo en worden ze steeds kleiner.
Het gevolg? Er is minder smeltwater en het water dat smelt, bereikt de landbouwgrond vaak te laat. Terwijl het water al hard nodig is in maart en april, komt het vaak pas in juni en juli. Hierdoor mislukken de oogsten keer op keer.
De redder(s) in nood
Maar gelukkig is daar de 83-jarige ingenieur Chewang Norphel, in het Engels ook wel de Ice Man of Ladakh genoemd. Hij zag dat er iets aan de rampzalige oogsten gedaan moest worden en begon rond 2010 met het maken van gigantische, kunstmatige gletsjers in Ladakh. Dit is een gebied zo dor als een woestijn, dat zo koud kan worden als de noordpool. Op deze droge, koude vlaktes is het gemiddeld 20 graden onder nulen in de winter kan het zelfs tot wel 35 graden vriezen. De Iceman of Ladakh bouwde al ruim vijftien van dit soort kunstmatige gletsjers in Noord-India.
Maar dit zijn nog niet die merkwaardige ijsstoepa’s waar we het eerder over hadden. Nee, de gletsjers van Norphel zijn een soort ijsmeren die met waterslangen aangesloten worden op de stroom smeltwater van de steeds kleiner wordende gletsjers. Het helpt een kleine groep boeren, maar nog niet genoeg. De ijsmeren liggen dan nog altijd te hoog om het smeltwater op tijd bij het grootste deel van de boeren te krijgen.
De hoogte in
De wetenschapper Sonam Wangchuk, ook uit Ladakh, bedacht daar iets op. Hij behield het idee van de waterslangen, maar besloot om af te stappen van de ijsmeren. Op lagergelegen plekken bouwde hij juist de hoogte in. En daar zijn dan eindelijk die ijsstoepa’s.
Hoe het werkt? Waterslangen worden aan palen vastgehangen. Uit deze waterslangen sproeit een nevelstraal. Door de natuurlijke druk vanwege het hoogteverschil, is er geen elektriciteit of waterpomp nodig om het water hieruit te laten komen. In december, januari en februari worden de stoepa’s opgebouwd. Het water bevriest direct bij het sproeien. Aan het begin van de oogsttijd, in de maanden maart en april, smelten de stoepa’s. Hierdoor stroomt het water naar de gewassen. In 2017 stond de eerste ijsstoepa en bereikte het smeltwater de boeren.
IJsstoepa’s veroveren de wereld
Deze move bleek zo succesvol dat de stoepa’s ook in andere landen rondom het Himalayagebergte werden gebouwd, zoals in het Karakoramgebergte in Pakistan. En sinds vorig jaar zijn er zelfs plannen om dit idee ook in andere berggebieden in de wereld uit te voeren. In Zuid-Amerika wordt er met veel interesse naar gekeken. Vooral in Chili, dat tachtig procent van alle Zuid-Amerikaanse gletsjers huist. En ook in Europa wordt onderzocht of het idee voet aan de grond kan krijgen. Hiervoor is zelfs al een onderzoekscentrum opgericht in de Franse Alpen.
Zelf bezoeken
Behalve praktisch, zijn de stoepa’s ook goed voor het toerisme. Ze trekken inmiddels al heel wat reizigers, wetenschappers en andere geïnteresseerden aan. Op sommige plekken in Ladakh kan je zelfs door de ijsstoepa’s lopen om te zien hoe ze deze bouwwerken hebben gemaakt.
IJsstoepa’s zijn dus een bijzondere manier waarop mensen in hoge berggebieden kunnen overleven in een tijd van toenemende klimaatverandering. Hoewel het helemaal voorkomen van klimaatverandering natuurlijk het allerbeste is, lijkt dit op een veelbelovende oplossing die kwetsbare bergbewoners over de hele wereld direct kan helpen. Bedankt wetenschap!
Bij een bezoek aan de stoepa’s hoef je geen gevaarlijke tochten door de Himalaya te verwachten. Ben je wel meer de avonturier? Lees dan meer over de befaamde, negendaagse Chadar Trek.
