In Hongkong wonen duizenden mensen in een kooi
- Artikel
- 06 mei 2022
- 8 minuten leestijd
Het is vies, snikheet en overvol. Het enige dat jou van je buren scheidt, is een metalen raster. Bij deze woorden beeld je je waarschijnlijk een gevangenis in, maar in Hongkong leven nog altijd tienduizenden mensen in een kooi. En daar betalen ze nog geld voor ook.
Bovenstaande foto is gemaakt door Anne Roberts onder licentie CC BY-NC-SA 2.0.
Krapte op de huizenmarkt: ook in Nederland hebben we er behoorlijk last van. Prijzen blijven stijgen en in steden als Utrecht of Amsterdam betaal je bizarre bedragen voor enorm smalle kamers. Een oplossing lijkt nog niet gevonden en huizenzoekers leven tussen hoop en vrees.
Leven in een kooi
Toch kan het nog erger. Hongkong is daar het levende bewijs van. Anno 2024 leven hier nog altijd tienduizenden mensen in een kamer van slechts een paar vierkante meter. Nou ja, kamer… Zo kan je het eigenlijk niet noemen. Velen leven namelijk in een kooi. Letterlijk. Hun bed is omringd door een metalen hekwerk. Binnen die kooi moeten ze al hun eigendommen bewaren. Het resultaat? Mensen slapen letterlijk in hun eigen troep.
In de volksmond worden deze ‘woningen’ cage homes genoemd, maar de overheid van Hongkong wil daar niet aan. Zij noemen het bedspace apartments. Klinkt toch een stuk aantrekkelijker. Nog altijd staat de overheid huisbazen toe om dit soort woningen te verhuren. Vaak bestaan deze panden uit een keuken, een toilet en een hal met stapelbedden. Elk stapelbed is omringd door metalen draden of kippengaas: het enige stukje privé-eigendom van de huurders. Wat je voor zo’n kooi betaalt? Toch al snel zo’n honderdvijftig tot tweehonderd euro per maand.
Vol of toch niet?
Kooiwoningen werden voor het eerst geïntroduceerd in de jaren vijftig. In die periode nam de bevolking van de stad met meer dan vijftig procent toe in slechts tien jaar. Dat had vooral te maken met een enorme toestroom van Chinese migranten die tijdens en na de Chinese Burgeroorlog naar Hongkong vluchtten.
Logisch natuurlijk dat er in die tijd naar een tijdelijke noodoplossing werd gezocht. Maar waarom leven mensen nog steeds in zo’n klein hok? De meest logische verklaring lijkt dat er simpelweg niet genoeg ruimte in de stad is. Maar dit is niet helemaal waar. Ja, Hongkong is enorm dichtbevolkt, maar nog altijd bestaat meer dan zeventig procent van de regio uit natuur. Slechts een kleine vier procent van het gebied is door de overheid beschikbaar gesteld om vol te bouwen.
Hoogste bieder
Niet gek dus dat er in die vier procent nog nauwelijks ruimte over is om te wonen. Daarbij is bijna alle grond in Hongkong van de overheid, dat het land vervolgens aan de hoogste bieder leaset. Het gevolg? Steenrijke mensen leasen het land en kunnen torenhoge bedragen eisen van huurders en kopers. En dat doen ze ook. Bijna nergens ter wereld is de huizenprijs zo hoog als in Hongkong. Een gemiddelde woning in de stad kost meer dan een miljoen euro en per vierkante meter betalen mensen omgerekend zo’n twintigduizend euro.
Toch heeft de regering weinig aanleiding om dit beleid te veranderen. Het brengt simpelweg te veel geld in het laatje. Inwoners van Hongkong betalen nauwelijks belasting en de stad staat bekend om de meest vrije economie ter wereld. Dat klinkt natuurlijk hartstikke mooi, maar er moet toch geld binnenkomen. En daar betalen inwoners een flinke prijs voor.
Smal, smerig en snikheet
Het is dus geen verrassing te noemen dat mensen naar goedkopere alternatieven zoeken. Hongkong staat bekend als een rijke stad, maar in werkelijkheid leeft een op de vijf inwoners onder de armoedegrens. Met de torenhoge huisprijzen is het voor deze mensen bijna onmogelijk om iets beters te vinden dan een kooi.
En het leven in zo’n hok is loodzwaar. De panden waarin de kooien zich bevinden zijn donker, ongelofelijk smal en snikheet. Vooral in de zomer loopt de temperatuur binnen makkelijk op tot boven de dertig graden. En alsof dat nog niet erg genoeg is, zijn de kooien zo klein dat staan of zélfs rechtop zitten niet eens mogelijk is.
De algemene ruimtes in de vaak oude panden worden nauwelijks schoongemaakt. Inwoners worden daardoor vergezeld door vliegen, muizen en kakkerlakken. Maar ook virussen en bacteriën weten de plek goed te vinden. Voor hen is dit de place to be om verder te verspreiden.
Grote veiligheidsrisico's
Ook op het gebied van veiligheid hoef je niet al te veel te verwachten van je kooiwoning. De gebouwen zijn vaak stokoud en nauwelijks geüpdatet. De overheid van Hongkong riep in 1998 wel een wet in het leven die de veiligheid van alle bewoners van de stad moest garanderen, maar daar is in de praktijk weinig sprake van. Rookmelders en brandalarmen? Je hoeft er niet op te rekenen in je kooi.
En mocht het zover zijn dat er nood aan de man is, dan zal het met de krappe doorgangen niet makkelijk zijn om jezelf in veiligheid te brengen. Vooral voor mensen met een lichamelijke beperking zal een grote brand al snel fataal zijn. Zo’n ramp zou overigens niet uit de lucht komen vallen: bewoners delen vaak slechts één stopcontact, met alle risico’s van dien.
Coffin homes
Het is geen lekker gevoel: weten dat je altijd bekeken kan worden en geen privacy hebt. Toch zijn niet alle bedspace apartments kooien. Soms zijn deze kleine woningen wel omringd door bijvoorbeeld karton of een dunne wand. Wanneer dit het geval is, spreekt men meestal niet van een cage home, maar van een coffin home. Qua naam niet echt een verbetering dus. Toch is die benaming niet overdreven: als je claustrofobisch bent, wil je hier zover mogelijk van wegblijven. De smalle kamers bieden iets meer privacy. Maar is het je grootste angst om levend begraven te worden? Dan kies je wellicht toch eerder voor die kooi.
Lange wachtrijen
Regelmatig wordt er door de internationale gemeenschap kritiek geuit op het woonbeleid in Hongkong. Toch is het niet zo dat de overheid niets doet. Zo werd er al in 1994 een wet ingevoerd die ervoor zorgt dat huisbazen een speciale vergunning moeten aanvragen als er meer dan twaalf bedden in een woning staan. Lijkt een goede ontwikkeling, maar verhuurders omzeilen deze wet door sindsdien maximaal elf kooien per woning te verhuren. En in oktober 2024 kondigde het stadsbestuur aan dat het appartementen die kleiner zijn dan acht vierkante meter wil uitfaseren. Maar de bedden met tralies? Die vallen niet onder deze nieuwe regeling, omdat het geen volledige appartementen zijn. Het roept de vraag op of Hongkong überhaupt wel van deze woningen af wil.
Het stadsbestuur geeft aan dat het nou eenmaal te maken heeft met een enorme vraag naar kleine appartementen. Er lopen verschillende programma’s om mensen in betaalbare woningen te krijgen en bijna de helft van de bevolking van Hongkong leeft al in een gesubsidieerd huis. Meld je je aan voor zo’n woning en kom je in aanmerking? Dan moet je nog wel een flinke dosis geduld hebben. De wachtrij is op dit moment zo’n zes jaar.
Hypermodern alternatief
De vele mensen die in de wacht staan moeten dus alsnog een andere oplossing zoeken. Wil je niet in een kooi terecht komen? Op steeds meer plekken in de stad vind je capsulewoningen. Wat je je hierbij voor moet stellen? Opgestapelde futuristische capsules waar mensen in kunnen slapen. Vaak zijn deze voorzien van onder andere wifi, airconditioning en een kluis. Deze plekken zien er aanzienlijk schoner en veiliger uit dan de kooiwoningen in andere gebouwen.
Hotels met daarin capsules bestaan al langer. Maar zijn het ook goede opties om voor langere tijd te wonen? Dat is natuurlijk te betwijfelen. Nog steeds zal je in je eigen troep slapen en in feite is het niet veel meer dan een luxe uitvoering van een coffin home. Daarnaast kosten de capsules in Hongkong al snel drie- tot vierhonderd euro per maand. Een flinke prijs voor mensen die balanceren op de armoedegrens
Kortom: een échte oplossing ligt nog niet in het verschiet voor de tienduizenden die tussen wal en schip zitten in een verder hypermoderne wereldstad. Zij zullen in hun hete kooi moeten wachten tot er een betaalbare oplossing komt voor het woonprobleem.
In Hongkong is men wel wat gewend op het gebied van drukte. In het wetteloze Kowloon Walled City leefden meer dan dertigduizend mensen op een oppervlakte van vier voetbalvelden.
