Hoe vier je carnaval in Rio?

Het grootste carnavalsfeest ter wereld is niet onbekend bij de meeste Nederlanders. Maar waar het ritme van de samba je meeneemt in een onvergetelijke ervaring van kleuren en ongekende feestvreugde, is het overzicht ver te zoeken in de feestdrukte. Waar moet je zijn? Een gids.

Daar sta je dan. Gehuld in veren en glitters, midden in de bruisende menigte van Rio de Janeiro, waar je heupen, soepeler dan je van jezelf had verwacht, op de salsa bewegen. Want hier, ver van Brabant en Limburg, zijn het niet Rowwen Hèze of Guus Meeuwis die de boventoon voeren. Nee, hier wordt niet ‘gehost’ of een polonaise georganiseerd door tante Truus die haar vechtscheiding wil wegdrinken; het is hier swingen op de samba tot je erbij neervalt. Het carnaval in Rio is dan ook niet zomaar een volksfeest. Het is een explosie van cultuur, kleur en levenslust van de Carioca’s, de inwoners van Rio de Janeiro. Zie jij dit helemaal zitten? Dompel jezelf onder in een wereld waar de samba regeert, en waar je op elke straathoek wel een bijzondere ervaring kan verwachten.

Hoe werd Rio de grootste?

Rio's Carnaval is het grootste ter wereld vanwege zijn unieke combinatie van culturele tradities en de schaal van de vieringen. Het is absoluut de bekendste en trekt jaarlijks miljoenen bezoekers. Maar hoe begon dit alles? En hoe kon het überhaupt uitgroeien tot de grootste ter wereld?

Daarvoor moeten we een aantal jaar terug in de tijd. De carnavalstraditie werd al in de zeventiende eeuw meegenomen door Portugese kolonisten. Door de jaren heen kwamen allerlei invloeden samen van de Portugese cultuur, meerdere Afrikaanse culturen en culturen van de oorspronkelijke bewoners. Die unieke mix van verschillende culturen gaf het feest een impuls, waardoor het kon worden tot wat het nu is. Door de introductie van de sambascholen in de jaren dertig van de twintigste eeuw, kreeg het feest een nieuwe push. Deze scholen gingen een cruciale rol spelen in het organiseren van de parades, waardoor het evenement een spectaculaire showcase van Braziliaanse cultuur en creativiteit werd.

De hotspots

Oké, je bent op die last-minutevlucht gestapt om zo snel mogelijk in Rio te kunnen zijn. Maar waar moet je dan zijn. Het epicentrum van het grootste carnavalsfeest ter wereld is de Sambadrome. Hier worden samba-competities gehouden en vind je de beroemde, grootste parade ter wereld. Het onbetwiste hart van het carnaval komt tot leven door de gigantische parades, waarbij duizenden dansers in adembenemende kostuums langs de tribunes zwieren, begeleid door de onweerstaanbare ritmes van de samba.

Toch hoef je je niet per se binnen de Sambadrome te bevinden. Wijken zoals Copacabana, Ipanema, en Santa Teresa doen er zeker niet voor onder. Hier vinden talloze straatfeesten plaats waar iedereen welkom is. Deze straatfeesten noem je blocos, informele straatfeesten, waar de Carioca’s en buitenlandse bezoekers samenkomen om te dansen, zingen en feesten tot in de vroege uurtjes. En heeft de bloco een band met blaasinstrumenten? Dan heet het feest een banda, zo simpel is dat. Op deze feesten worden allerlei stijlen gespeeld, maar als de muziek meer als polka klinkt heb je geluk; dan spelen ze namelijk Marchinhas. Want hoewel de samba het carnaval inmiddels volledig heeft overgenomen, is dit de oorspronkelijke muziekstijl die bij carnaval in Rio hoort.

Beste blocos

Het grootste Bloco is Cordão do Bola Preta, waar in totaal meer dan tweehonderdduizend mensen hun straatfeest bijwonen. Simpatia é Quase Amor trekt ongeveer honderdduizend mensen naar zijn carnavalsviering en Monobloco houdt zijn feest op het strand van Copacabana waar tot wel tachtigduizend feestvierders op afkomen.

Als je in de kleurrijke gayscene van Rio wil duiken, dan moet je in de wijk Ipanema zijn. De Banda de Ipanema is dan ook een van de grootste queerfeesten, zo niet de grootste, van de stad. Banda de Ipanema organiseert drie verschillende dagen van straatfeesten. Twee bloco’s vinden al plaats voordat het grote carnavalsfeest begint, waarmee ze tot wel dertigduizend mensen aantrekken. De derde feestdag is op de zaterdag van de carnavalsweek.

Het Suvaco do Cristo-bloco houdt een parade in de wijk Jardim Botanico. Een groep vrienden heeft dit feest ooit in 1985 opgericht en het bestaat nog steeds. Elk jaar schrijven ze hun eigen Samba-lied. Naast een eigen drumband beschikken ze over een vlag en een vlaggendrager. Hier is ook altijd een groep vrouwen aanwezig die een traditioneel Braziliaanse baiana draagt. Hun kleuren zijn zilver, blauw en groen. Doorgaans houden ze hun parade op de zondag voordat carnaval begint.

En dan de grootste afsluiter: de eerdergenoemde Monobloco. In 2009 sloten 400.000 mensen zich aan bij de 200 leden sterke Monobloco band. Monobloco begon in 2003 met paraderen op het strand van Leblon. De band bestaat uit honderdtwintig muzikanten en ze spelen samba, "xote", congo en zelfs Braziliaanse square dance. De die-hard feestgangers genieten er zelfs van om hun repetities in Lapa bij te wonen. Dit feest is vooral erg populair bij jongeren.

De betekenis van de kleren

Kostuums tijdens carnaval zijn meer dan alleen uitdossingen, dat weten ze je onder de rivieren ook wel te vertellen. De boerenkiel in Oeteldonk is meer dan een statussymbool en een pèkske is deel van de identiteit van de Limburger. Zo ook hier; ze vertellen verhalen en zijn een eerbetoon aan de rijke geschiedenis en culturele diversiteit van Brazilië. Elk kostuum, met zijn kleuren en patronen, vertegenwoordigt een specifiek thema of deel van een verhaal dat een bepaalde gemeenschap of samba-school dat jaar wil vertellen. Ze zijn een essentieel onderdeel van de parade en symboliseren de eenheid, creativiteit, en trots van de gemeenschap. Achter ieder pak een ander verhaal. Denk daar maar eens over na als je die overweldigende zee van mensen in hun kostuums ziet.

Of je zelf rekening moet houden met wat je aantrekt? Eigenlijk niet. Het idee is dat iedereen zich op diens gemak voelt en aan kan doen waar diegene die dag zin in heeft. Het enige waar je rekening mee moet houden, is dat je geen aanstootgevende kleding draagt of oppast met kleding die traditioneel zijn voor bepaalde minderheden. Maar goed, dat omzeil je het allerbeste door gewoon je kostuum daar te kopen, dan meng je je uiteindelijk het makkelijkste met de carioca’s. En ook nog mooi meegenomen: je hebt een leuk pak om mee naar huis te nemen en aan iedereen te laten zien als je volgend jaar weer onder de rivieren carnaval gaat vieren. Want hoe indrukwekkend die warme zonnestralen met levendige sambapasjes ook zijn, de charme is uiteindelijk ook zeker te vinden in de dweilorkesten, knusse cafés en polonaise met tante Truus dichterbij.

Meer weten over het een na grootste carnavalsfeest ter wereld? Lees over Barranquilla in dit Latijns-Amerikaanse land.

• Deel