Eén stad, twee werelden: In Nicosia verandert je hele beeld in slechts een paar stappen

Een grensovergang midden in een oude binnenstad, verschillende valuta, twee talen en een geschiedenis die voelbaar is op elke straathoek. Nicosia is de enige verdeelde hoofdstad ter wereld en wanneer je de stad bezoekt, merk je dat gelijk.

Het ene moment slenter je door een doolhof van smalle mediterrane straatjes, omringd door de geur van versgebakken souvlaki, het volgende sta je oog in oog met een gigantische, Ottomaanse moskee. Geen vliegtuig, trein of bus voor nodig, met de benenwagen stap je zo in een andere wereld. Alsof je binnen een paar seconden van Amsterdam naar Rotterdam wandelt. Alleen bedank je aan de ene kant van de straat mensen met ‘Efcharistó’ (ef-ga-ries-TOH) en hoor je een paar meter verderop ‘Teşekkür ederim’ (tesj-koer E-de-rim) klinken. 

© AustralianCamera / Shutterstock.com

Twee gezichten

Naast de taal moet je portemonnee zich ook even aanpassen: in het zuiden betaal je met euro’s en in het noorden met Turkse lira. Maar hoe is deze situatie ontstaan, en waarom bestaan deze verschillen nog steeds? Daarvoor gaan we een stukje terug in de tijd. In 1974 liepen de spanningen namelijk hoog op tussen de Grieks- en Turks-Cyprioten, waardoor Cyprus letterlijk in tweeën werd gesplitst. Nou ja, het eiland is nog steeds heel, maar er loopt wel een grens dwars doorheen. Deze ‘Green Line’ is tegenwoordig een bufferzone die bewaakt wordt door de Verenigde Naties en deelt ook Nicosia op in een Grieks-Cypriotisch zuiden (Lefkosia) en een Turks-Cypriotisch noorden (Lefkoşa). 

Jarenlang was de grens alleen per auto buiten Nicosia over te steken. In 2008 kwam daar verandering in: de Ledrastraat werd een grensovergang midden in de hoofdstad. De bruisende winkelstraat is opengesteld voor voetgangers en momenteel een van de drukste grensovergangen van Cyprus. In Nederland kun je je paspoort vaak vergeten, maar op Cyprus heb je het absoluut nodig. Het is het enige dat je moet laten zien om de grens over te steken. Logisch, zou je denken. Tot je beseft dat je paspoort nog in je appartement ligt.

De geheimen van Nicosia

Aan welke kant je van de stad je ook bent, er is een ding waar je niet aan zal ontkomen: de imposante Venetiaanse stadsmuren die Nicosia al sinds de zestiende eeuw omhelzen. Ooit gebouwd door de Republiek Venetië om de stad te beschermen tegen Ottomaanse invasies en nu dienen ze als stadssymbool. De Famagusta-poort is het best bewaard gebleven en een perfecte plek voor een historische fotostop. Maar als je écht indruk wil maken op je reisgenoten, vertel ze dan dit: tot 2003 waren de andere stadspoorten, de Paphos-poort en het Roccas Bastion, de enige plaatsen op het hele eiland waar de Grieks-Cyprioten en Turks-Cyprioten dicht bij elkaar konden komen. Naast dit moderne geschiedenisfeitje weten weinig mensen dat uit onder de stadsmuren een verborgen wereld schuilt. Geheime tunnels en ondergrondse gangen verbinden verschillende delen van de stad. Sommige daarvan kan je bezoeken met een gids. Als je van verborgen geschiedenis houdt of gewoon even de slimme reisgenoot wil uithangen, is dit een absolute aanrader.

Een stad die nergens anders op lijkt

Wat betekent die tweedeling verder voor reizigers? Het antwoord op die vraag is simpel, tenminste wanneer je een paspoort op zak hebt. Er is namelijk twee keer zoveel cultuur, geschiedenis en heel veel lekker eten. In het Grieks-Cypriotische zuiden van de stad heerst een levendige mediterrane sfeer. Het museumaanbod is erg groot dus kunst- en geschiedenisliefhebbers: dit gedeelte van de stad is gemaakt voor jou. Bezoek het Leventis Municipal museum en loop in slechts tien minuten langs verschillende kunstgalerijen naar het Cyprus museum om kennis over het land te vergaren. En als de zon ondergaat wordt het nog gezelliger. Lefkosia zit vol hippe barretjes waar je terechtkunt voor een ijskoud Cypriotisch biertje om vervolgens te genieten van muziek in een jazzcafé. 

Het Turks-Cypriotische noorden is een en al feest voor je zintuigen. In dit stadsdeel kleuren zwevende paraplu’s de straten en verdwaal je in de sfeervolle Bandabulya Bazaar. In deze overdekte markt zijn geuren van kruiden de baas en word je omringd door lokale ambacht. Na de drukte van de Bazaar kan je een bezoek brengen aan de prachtige Selimiye-moskee of heerlijk ontspannen in de Büyük Han. Deze gerestaureerde Ottomaanse karavanserai was vroeger een gevangenis, maar is nu omgetoverd tot een prachtige binnenplaats. Het zit vol winkels en gezellige cafés waar een bakkie Turkse koffie of een versgebakken lahmacun niet kan ontbreken. 

Nicosia is een stad van contrasten met een duidelijk voelbaar verleden. Waar de één enkel verdeeldheid ziet, waardeert de ander juist de unieke eigenschappen van de stad. Gelukkig steken steeds meer inwoners de grens over en proberen culturele initiatieven noord en zuid dichter bij elkaar te brengen. Of je nu geniet van souvlaki in het zuiden of een kopje Turkse koffie in het noorden, beide werelden maken Nicosia zo bijzonder. Dus laat je verrassen, steek de grens over en beleef Nicosia op jouw manier. 

Cyprus zit vol verborgen geheimen en een van de meest intrigerende is het verhaal van Varosha, ooit de place-to-be voor beroemdheden en nu niets minder dan een spookstad.

• Deel