Diepe, enorme grotten en een oerwoud van honderd miljoen jaar oud

Reizen is meemaken. En waar maak je de beste dingen mee? Juist, ver weg van de massa. Geen boomers met selfiesticks of drukke hotspots, maar een plek die wild en ongerept voelt. We gaan naar Borneo, waar een van de oudste regenwouden ter wereld te vinden is.

Metershoog regenwoud en verborgen grotten tekenen hier het landschap. Je hoort de kreten van orang utans, kleurrijke vogels schieten van tak naar tak en de schitterende Rajah Brooke’s vlinder schiet voor je neus langs. Met een beetje geluk spot je tussen die vliegende bewoners ook de vliegende slang – ja, die bestaat echt. En als ook de colugo – een vliegende half-lemuur die zich als een parachute van boom naar boom laat vallen – zich laat zien, weet je dat je écht een geslaagde trip hebt gehad. Welkom in Gunung Mulu, een van de meest ongerepte stukken natuur in Zuidoost-Azië.

Gunung Mulu is geen gewone jungle. Het is een van de oudste regenwouden ter wereld – met een ecosysteem dat al meer dan 100 miljoen jaar bestaat. Geen wegen, geen dorpen, geen lichtvervuiling. Alleen jungle, kalksteen, water, mist, dieren en stilte. Daarom staat het park ook op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Je voelt aan alles dat deze plek niet is aangepast aan de mens, maar dat jij je moet aanpassen aan haar.

Daarmee alvast een disclaimer: Het park is geen bestemming voor wie alles strak ingepland wil hebben. Dingen lopen hier anders. Soms gaat een boot niet en soms regent het de hele dag. Maar als je een paar dagen offline kan, een beetje avontuurlijk bent en iets wil meemaken dat je bijblijft – dan is dit zo’n plek die je je hele leven lang zal onthouden.

Hoe kom je er?

Er zijn twee manieren om bij Mulu te komen, en allebei voelen een beetje als een reis door een andere wereld. De snelste route is met het vliegtuig, maar je kan ook de boot nemen. Omdat de natuur te overwoekerd is, is de route voor een groot deel onbegaanbaar voor autoverkeer. De meeste reizigers vliegen vanuit Miri, een stad aan de kust van Sarawak, Maleisië. De vlucht is niet lang; in zo’n dertig minuten ben je op het kleine Mulu Airport. Vluchten zijn ook beschikbaar vanuit Kota Kinabalu of Kuching, maar deze gaan minder vaak. Eenmaal geland: jungle vibes. Je bent meteen omringd door regenwoud en de enige manier om verder te komen is te voet of per rivierboot.

Wie wat meer tijd heeft, vliegangst heeft, duurzamer wil reizen of simpelweg zin heeft in een mini-expeditie, kan ook vanuit Miri via de Baramrivier en dorpen als Marudi en LongTerawan met longboats dieper het regenwoud in reizen. Denk aan dagen zonder wifi, slapen bij mensen thuis en varen door mistige bossen. Niet de makkelijkste weg, maar wél een goed verhaal.

Ga je voor de avontuurlijke route, zorg dan dat je bij een legitieme vervoerder boekt met ervaren kapiteins die het gebied goed kennen. Op 5 maart 2025 kapseisde een opblaasboot waar twee vissers inzaten. Een man van 27 overleefde het incident, maar de man van 58 jaar oud niet.

Een van de grootste grotkamers ter wereld

Diep onder de bergen van Mulu ligt een ondergrondse ruimte die je niet zomaar vergeet: de Sarawak Chamber. Deze gigantische grot, alleen bereikbaar via een pittige jungletocht en een klim door een duister grottenstelsel, is de grootste ondergrondse kamer ter wereld. Hij is zo groot dat je er veertig passagiersvliegtuigen naast elkaar in kan parkeren. No cap. En als je daar dan met je hoofdlamp in staat, voel je hoe klein je eigenlijk bent. Deze avontuurlijke tours boek je overigens alleen met een gids en zijn niet voor watjes.

Bezoek je de Deer Cave? Dan wil je het vleermuizenspektakel niet missen. Iedere avond, rond schemering, vliegen miljoenen vleermuizen deze grot uit, op zoek naar vliegjes en insecten. Het ziet er van een afstand uit als een enorme, levende wolk.

Wil je ook in deze grot naar binnen? Doe dit dan ook zeker met een gids. Door een plotselinge overstroming (een zogeheten flash flood) van de grotten in 2019 verdronken twee mannen, onder wie een Nederlander. En hoewel dit soort incidenten extreem zeldzaam zijn, is het toch goed om waakzaam te blijven.

De Penan: De oorspronkelijke bewoners van het oerwoud

In de jungle van Mulu leeft nog een van de laatste nomadische volkeren van Zuidoost-Azië: de Penan. Eeuwenlang trokken ze als jagers en verzamelaars door het regenwoud, met een leven volledig afgestemd op de natuur. Hoewel veel Penan tegenwoordig in dorpen zoals Long Iman of Long Terawan wonen, blijft hun kennis van het bos ongeëvenaard. Ze herkennen planten die genezen en maken blowpipes om te jagen. De omgeving kennen ze op hun duimpje en ze bewegen moeiteloos door terrein waar wij uren over doen. Sommige tours in Mulu worden dan ook begeleid door gidsen van de gemeenschap, een unieke kans om hun verhalen te horen en het woud met andere ogen te zien.

Tegelijkertijd staat de gemeenschap onder druk door ontbossing, voor houtkap en palmolieplantages, en modernisering. Grote stukken oerwoud zijn sinds de jaren tachtig verdwenen door commerciële houtkap. Vaak met toestemming van de overheid, maar zonder de instemming van lokale gemeenschappen. Voor de Penan betekent dit niet alleen verlies van leefgebied, maar ook van voedselbronnen, medicinale planten, jachtgebieden en cultureel erfgoed. Sommige families zijn gedwongen zich te vestigen in dorpen zonder toegang tot hun traditionele woud en jongeren trekken weg. De verschillende talen en kennis verdwijnen langzaam.

Hoewel er protesten zijn geweest, waaronder vreedzame wegblokkades, is hun stem in het publieke debat klein gebleven. Een bezoek aan Mulu is dus niet alleen een natuurervaring, maar helaas ook een ontmoeting met een cultuur die stilletjes aan het verdwijnen is.

Hoe steun je de Penan?

We snappen natuurlijk dat je geen megafonds hebt om de Penan te helpen, maar dat betekent niet dat je niets kan doen. Kies bijvoorbeeld voor lokale gidsen en homestays die beheerd worden door Penan of andere inheemse gemeenschappen. Zo blijft je geld in de dorpen zelf. Vraag dan ook waar je gids vandaan komt om dit te verifiëren. Koop daarnaast geen houtproducten van tropisch hardhout of souvenirs gemaakt van bedreigde diersoorten of planten.

En tot slot: Verdiep je in hun verhaal. Door hun situatie te delen met kennissen in je omgeving of je uit te laten op sociale media, help je hun zichtbaarheid vergroten. Platforms als Save Rivers en The Borneo Project doen goed werk en bieden context.

Praktische tips en kosten

Ben je al overtuigd? Mooi. Maar wat is dan de beste reistijd? Wat mag dat allemaal kosten? En wat mag zeker niet ontbreken in je bepakking als je het oerwoud betreedt?

De beste reistijd is tussen maart en september. Vanaf oktober tot en met februari is het namelijk regenseizoen met dus veel kans op moessons. Dat is hartje jungle geen veilig gevoel. En dat niet alleen: tours worden dan geregeld geannuleerd vanwege overstromingsgevaar in de grotten. Voor je portemonnee kan je het beste buiten het hoogseizoen gaan. Neem je het droogseizoen daarin mee, is maart tot en met juni dus de beste reistijd.

Een retourvlucht vanaf Miri kost meestal tussen de €40 en €90, afhankelijk van welk seizoen je gaat. De toegang tot het park is goedkoop: RM30 (ca. €6) voor een pas van vijf dagen. Voor avontuurlijke tours, zoals naar de Sarawak Chamber, betaal je rond de RM300 (€60–70) inclusief gids, uitrusting en overnachting in een basiskamp. Eten, drinken en onderdak boek je meestal bij het park zelf of bij kleinschalige homestays in de buurt. Verwacht simpele voorzieningen, soms zonder bereik of warm water. Zorg dus dat je cash meeneemt, een waterdichte tas, muggenspray, goede wandelschoenen en een hoofdlamp met reservebatterijen. Geen overbodige luxe, maar noodzaak.

Zoals je ziet, Gunung Mulu is geen plek die je “even meepakt” tijdens een backpackreis door Azië. Het is geen strand, geen stad, geen Insta-spot. Dit is rauwe natuur, die je uitdaagt en verwondert. Een plek waar de jungle nog de baas is, waar je urenlang niemand tegenkomt en waar elke stap, van de longboat tot diep in de Sarawak Chamber, voelt alsof je deel bent van een groter verhaal. Het vraagt iets van je, maar wat je ervoor terugkrijgt, is onvergetelijk. Durf jij het aan?

Een oerbos dichter bij huis? Struin door het Poolse oerbos Bialowieca.

• Deel