Roest en scheuren: is de toekomst van de Eiffeltoren in gevaar?

Na 135 jaar is de Eiffeltoren nog altijd hét paradepaardje van de Fransen. Toch is de toekomst van deze ijzeren reus allesbehalve zeker. Experts trekken al jaren aan de bel; kunnen roest en scheuren de ondergang van de Eiffeltoren betekenen?

Oké, de Eiffeltoren is natuurlijk niet het enige pronkstuk van Frankrijk. Zo ontvangen Disneyland, het Louvre en Versailles allemaal meer bezoekers. Toch bestaan er weinig beroemdere torens dan deze. Iedereen, maar dan ook iedereen, kent La Dame de fer wel. Niet voor niets wordt ze jaarlijks door ruim zes miljoen toeristen bezocht. Maar diezelfde toeristen spotten ook steeds vaker grote roestvlekken op de toren. En dat is een groter probleem dan je misschien denkt. 

Ontwerpwedstrijd

Even terug naar het begin. Want de Eiffeltoren kwam er niet zomaar. In 1889 organiseerde de Franse hoofdstad de tiende Wereldtentoonstelling: een groot en belangrijk evenement. En dus hadden de Fransen ook iets nodig om mee te pronken en te laten zien dat het land bovenaan de wereldorde stond op het gebied van ontwerp en engineering. Architecten en ingenieurs mochten hun plannen presenteren en uiteindelijk won het plan van Gustave Eiffel. Hij zou een ijzeren toren bouwen van 330 meter hoog. Ongekend voor die tijd, aangezien het Washington Monument met 169 meter op dat moment het hoogste gebouw ter wereld was. 

En zo geschiedde. De bouw begon op 26 januari 1887 en na twee jaar ploeteren was de skyline van Parijs voorgoed veranderd. Al wist men dat op dat moment nog niet. Eigenlijk zou de toren slechts twintig jaar blijven staan en dus in 1909 weer afgebroken worden. Maar waar het volk op het begin niets moest hebben van de “tragische straatlamp”, konden bewoners hun Parijs na twintig jaar niet meer voorstellen zonder de Eiffeltoren. Daarnaast wist Gustave Eiffel autoriteiten te overtuigen van het belang van de toren op wetenschappelijk en militair vlak. Iedereen was het eens: de Eiffeltoren moest blijven. 

Blijven verven

Maar hoe onderhoud je zo’n monster van een gebouw? Volgens Eiffel was het simpel: zorgen dat roest, de grootste vijand van ijzer, wegblijft. Als de Eiffeltoren elke zeven jaar opnieuw geverfd zou worden, zou roest geen kans maken en kon de toren voorgoed over Parijs waken. Het icoon van Frankrijk is om die reden dan ook keer op keer opnieuw geverfd. De twintigste verflaag zou vanaf 2018 toegevoegd worden, tien jaar nadat de negentiende verfcampagne was afgerond. Twee derde van de verf op de toren zou worden verwijderd en er zouden twee nieuwe verflagen komen. 

Maar toen begonnen de problemen. Ten eerste werd er een zorgwekkende hoeveelheid lood in oudere verflagen ontdekt, een kankerverwekkende stof. Niet geheel verrassend zorgde dat voor de nodige vertraging. En toen de pandemie in 2020 ook Frankrijk raakte, lag het hele project stil. 

Fast forward naar 2024. Slechts drie procent van de verf die in deze schilderronde verwijderd moest worden, is daadwerkelijk verwijderd. En zeventig procent van het schilderwerk moet nog worden gedaan. De slijtage gaat in de tussentijd gewoon door. In februari 2024 zorgde dat ervoor dat werknemers van de toren zelfs zes dagen staakten. Zij maakten zich zorgen over de wijdverspreide roestvlekken en scheuren in het ijzer, die ondertussen goed te zien zijn met het blote oog. 

• « Ce qui est le plus important est de s’opposer à un commencement de rouille. » Gustave Eiffel

• La tour Eiffel est en « très bon état ». Emmanuel Grégoire, 21/02/24.

Vous avez le plus confiance en qui vous ? 🤔

📸 @ILIONLEX https://t.co/gmcXlc9cwj pic.twitter.com/bA8poKb7oJ

— Baptiste (@BGianeselli) February 21, 2024

Alarmbellen 

De staking van februari was niet de eerste keer dat mensen aan de bel trokken over de toestand van de Eiffeltoren. In 2010 kwam uit een rapport dat de manier van onderhoud niet meer up-to-date was en dat er nieuw onderhoudsbeleid moest worden ontwikkeld. Een rapport uit 2014 berichtte over scheuren, roest en een groot hechtingsprobleem van de verf en een onderzoek in 2016 belichtte 884 gebreken in de toren, waaronder 68 die een risico vormden voor het voortbestaan van de constructie. 

Als klap op de vuurpijl werden er in 2022 vertrouwelijke rapporten over de Eiffeltoren gelekt naar het Franse magazine Marianne. Daaruit bleek dat veel van het renovatiewerk op de toren vooral diende als ‘cosmetische ingreep’ en dat dit mogelijk het probleem juist vergroot. Zo vertelde een bron aan Marianne dat er in noodgevallen gewoon een laag verf wordt aangebracht over bestaande lagen die afbladderen. Alles voor het oog dus. Iemand anders vertelde dat het huidige werk in het beste geval nutteloos is en in het slechtste geval de problemen alleen maar vergroot. 

Complete renovatie 

Toch is het nog niet zo dat je moet vrezen voor een ramp wanneer je je op of onder de Eiffeltoren bevindt. Kako Naït Ali, een materiaalkundige en corrosiespecialist, geeft bijvoorbeeld aan dat veel roestvlekken niet zo’n grote impact hebben op de constructie. En ook andere experts beweren dat de roest op dit moment vooral oppervlakkig is en dat er nog geen grote reden tot zorg is. Wel zijn velen het erover eens dat de toren een volledige renovatie nodig heeft, waarbij alle oude verflagen verwijderd worden en het volledig opnieuw geschilderd wordt. 

Zo’n renovatie kost al snel tientallen miljoenen en volgens The Guardian is SETE, de organisatie die toezicht houdt op de toren, huiverig voor zulke werkzaamheden. Naast de kosten van het werk, zou dat er namelijk ook voor kunnen zorgen dat de Eiffeltoren voor een periode moet sluiten. En ook dat kost veel geld. Toen de toren gedwongen sloot vanwege Covid leidde dat tot een verlies van 52 miljoen euro. 

Werk aan de winkel

Toch lijkt ook SETE zich te beseffen dat er werk aan de winkel is. Na de staking van februari bereikte het een overeenkomst met de vakbonden. De afspraak? SETE zal tot 2031 zo’n 380 miljoen euro uitgeven aan onderhoud en renovatie en zal in 2025 aan de slag gaan met de delen die het meest beschadigd zijn. Vrezen voor het einde van de Eiffeltoren hoeven we voorlopig dus zeker nog niet, maar dat er werk aan de winkel is om het pronkstuk van Parijs te behouden, is wel duidelijk. 

Zeg je Parijs, dan zeg je Olympische Spelen. Reis mee naar de meest iconische olympische stadions ter wereld.

• Deel