Zo bezoek én bescherm je de rijke natuur en cultuur van Hawaï

De eilanden van Hawaï heten je welkom met adembenemende natuur en de warme aloha-mentaliteit. Maar achter dit beeld schuilt een geschiedenis van kolonisatie, verzet, veerkracht en trots. Deze erfenis maakt Hawaï een plek om te bewonderen én te beschermen. Maar hoe doe je dat?

Decennialang regeerden monarchen zoals koning Kamehameha I over Hawaï. Het was in 1810 dat hij, na jaren van veldslagen en diplomatie, erin slaagde de eilanden te verenigen. Onder zijn leiding bloeide het koninkrijk op en Hawaï onderhield zelfs warme diplomatieke relaties met buitenlandse machten. De komst van missionarissen uit de Verenigde Staten zorgde echter langzaam voor verandering op de archipel. Zij kregen steeds meer macht op Hawaï. Eerst economisch, maar later ook militair. Het koningshuis begon te wankelen onder deze groeiende invloed van de VS en in 1893 werd de toenmalige koningin Liliʻuokalani gedwongen haar kroon neer te leggen om bloedvergieten te voorkomen. Amper vijf jaar later, in 1898, werden de eilanden formeel geannexeerd door de Verenigde Staten.

Binnen korte tijd werd het koninkrijk slechts een territorium en de onafhankelijkheid niet meer dan een herinnering van het volk. Dit pijnlijke verleden heeft blijvende impact: Hawaï is nog steeds niet onafhankelijk en meer Hawaïanen wonen buiten de eilanden dan erop. Dit komt door kolonisatie en massatoerisme, de huizen en grond zijn simpelweg onbetaalbaar geworden voor de Kānaka Maoli (de oorspronkelijke bewoners).

Onderdrukking en oriëntalisme 

Stel je voor: een strand bij zonsondergang, waar Hawaïaanse vrouwen in kleurrijke rokken dansen op klanken van de kalebastrommel. Iedere beweging van hun handen vertelt een verhaal. Deze dans, de hula, was ooit de ziel van de Hawaïaanse cultuur. De overname door de Verenigde Staten bracht hier verandering in. Hawaïaans spreken werd op scholen verboden, en de hula werd bestempeld als heidens en onzedelijk. De dans mocht alleen nog bestaan in oppervlakkige, exotische shows voor toeristen, zonder respect voor de diepe wortels. 

Ook de spirituele plekken van Hawaï, de heiau, werden verwoest of verwaarloosd, en eeuwenoude rituelen verboden. De Hawaïaanse cultuur werd dus naar de achtergrond gedwongen. Gelukkig bleven de verhalen en tradities binnenshuis bestaan en stiekem doorgegeven van generatie tot generatie. Het gevolg? Vandaag de dag komt er weer steeds meer ruimte voor tradities op Hawaï. Hierdoor kan je tijdens je reis traditionele hula-voorstellingen, workshops onder leiding van Kānaka Maoli en traditionele luau's bezoeken. Het belangrijkste is dat je kiest voor ervaringen die authentiek, respectvol en niet schadelijk voor de natuur zijn. 

Liefde voor de golven

Respect voor natuur is sowieso van groot belang in de cultuur van Hawaï. Aloha ʻāina kan vertaald worden als ‘liefde voor het land’ of ‘liefde voor de natuur’. Het is een diepgeworteld begrip in de Hawaïaanse cultuur die de zorg voor het milieu en het respect voor de natuurlijke wereld benadrukt. Het gaat niet alleen om de fysieke liefde voor het land, maar ook om het respect en de verantwoordelijkheid om het land, de oceaan en andere natuurlijke hulpbronnen te beschermen voor toekomstige generaties. 

Die liefde voor de natuur zie je ook terug in de surfcultuur. Dat is hier niet zozeer een sport: Surfen, of heʻe nalu, was ooit ook een spirituele praktijk, een manier om respect te tonen voor de kracht van de zee. Maar met de komst van de missionarissen raakte ook deze praktijk steeds verder in verval. Toch liet een terugkeer niet lang op zich wachten. Surfen maakte in de vroege twintigste eeuw alweer een glorieuze comeback dankzij Duke Kahanamoku, een Hawaïaanse zwemkampioen en surflegende. Hij liet de wereld zien wat heʻe nalu betekent: een kunstvorm, een eerbetoon aan de oceaan en een symbool van Hawaïaanse trots. Dankzij hem leeft deze traditie voort, een blijvende herinnering aan de veerkracht en trots van de Hawaïaanse cultuur. 

Wil je zelf ervaren hoe surfen niet alleen een uitdagende sport, maar ook een spirituele ervaring kan zijn? Er zijn op de verschillende Hawaïaanse eilanden surfscholen te vinden gerund door Kānaka Maoli. Zo kan je naar Aloha Ocean Adventures op Maui, Titus Kinimaka’s Hawaiian School of Surfing op Kauai of Hawaii Lifeguard Surf School op het grootste eiland van Hawaï. Bonustip om de natuur te beschermen? Gebruik zonnebrandcreme zonder schadelijke chemicaliën om het kwetsbare koraalrif te beschermen.

Ervaar de vulkanische kracht

Naast water is ook vuur een belangrijk element in de Hawaïaanse cultuur. Lava, om precies te zijn. Neem dus ook zeker je wandelschoenen mee en verken de vulkanische kracht van Hawaï. In Haleakalā National Park loop je langs de rand van een gigantische vulkaankrater, omringd door lavavelden, tropische bossen en een uitzicht dat je nooit vergeet. Terwijl je door de uitgestrekte lavavelden wandelt, wisselen adembenemende uitzichten zich af met het weelderige groen van tropische bossen. De stilte wordt alleen doorbroken door het zachte geruis van de wind en het geklater van een verre waterval, waardoor je volledig wordt ondergedompeld in de natuur. Hou je wel strikt aan de regels: blijf op de paden, laat geen afval achter, raak de bomen, planten, bloemen en wilde dieren niet aan en neem een gids om meer over de geschiedenis en spirituele betekenis van vulkanen te leren. 

Ondersteun gemeenschappen

Na een lange dag hiken schuif je aan in een klein, traditioneel Hawaïaans restaurant. Of maak nog even een wandeling door een markt vol kleurrijke kraampjes, waar kunstenaars handgemaakte kettingen en houtsnijwerken verkopen, ieder met een uniek verhaal. Door te kiezen voor dit soort plekken – in plaats van grote ketens en andere niet Hawaïaanse bedrijven – draag je direct bij aan het behoud van de Hawaïaanse cultuur en gemeenschap. Zoek ook naar plekken waar duurzaamheid voorop staat, zoals accommodaties die regenwater opvangen en zonne-energie gebruiken. 

Duurzaam reizen: meer dan bezoeken

Wil je nog meer doen dan enkel een bewuste reiziger zijn op de archipel? Overweeg dan om mee te werken aan herstelprojecten die opgezet zijn na de vreselijke branden op Maui die in de zomer van 2023 de hele wereld overgingen. Het charmante Lahaina, ooit de hoofdstad van het Hawaïaanse koninkrijk, verloor niet alleen huizen, maar ook een groot deel van het historische erfgoed. Op andere eilanden van Hawaï zijn er ook verschillende manieren om te helpen als vrijwilliger. Organisaties zoals Sustainable Coastlines Hawaï en 808 Cleanups bieden mogelijkheden om stranden schoon te maken. Ook zijn er verschilende projecten zich richten op bosherstel of landbouw. 

Een reis naar Hawaï is daarmee veel meer dan een vakantie; het is een kans om te leren, te respecteren en een bijdrage te leveren. Door bewust te kiezen hoe je reist, kan je de natuurlijke schoonheid en culturele rijkdom koesteren terwijl je de Hawaïaanse gemeenschap ondersteunt.

Meer over Hawaï? Check hier welk eiland het decor van Jurassic Park was.

• Deel