Hoe reis je met een beperking? “Het kan ons allemaal morgen overkomen”
- Artikel
- 11 sep 2024
- 8 minuten leestijd
Door de Paralympische Spelen in Parijs hebben we kunnen zien hoe atleten grenzen verleggen. Waar de eerste Spelen in 1960 draaiden om revalidatie, staat nu inclusie centraal. Hoogste tijd om te kijken hoe reisbestemmingen het doen op dit gebied.
Reizen met een lichamelijke beperking kan een behoorlijke uitdaging zijn. Uit onderzoek van het European Network for Accessible Tourism blijkt dat veel Europese bestemmingen ontoegankelijk zijn. Het gevolg? Mensen met een beperking worden uitgesloten van veel bestemmingen en activiteiten en de Europese reisindustrie loopt ondertussen tientallen miljarden per jaar mis. Gelukkig is het niet enkel kommer en kwel. Want ondanks dat het nog veel beter kan, komen er gelukkig ook steeds meer initiatieven op gang die reizen juist toegankelijk maken voor mensen met een beperking. We lichten een aantal van de bijzonderste voor je uit.
Rolstoelduiken in de Rode Zee: Egypte
De Rode Zee staat bekend als een paradijs voor duikliefhebbers, met levendige koraalriffen, een overvloed aan maritiem leven en fascinerende wrakken uit de Tweede Wereldoorlog. Het is dan ook geen verrassing dat deze locatie steevast in de top 5 van duikbestemmingen ter wereld staat. Voor mensen met een beperking kan zo’n avontuur echter onbereikbaar lijken. Onlangs werd de Rode Zee de trotse locatie van het allereerste project in Saoedi-Arabië dat een PADI-certificering ontving voor gehandicaptenvriendelijk duiken.
Om het speciale PADI-certificaat voor gehandicaptenvriendelijk duiken te behalen, moeten instructeurs een intensieve driedaagse training volgen. Deze bestaat uit lessen in het klaslokaal, het zwembad en het open water. Instructeurs duiken met geweven handschoenen om te ervaren hoe het is om met beperkte mobiliteit te duiken en met een black-out masker om te voelen hoe het is om te duiken met een visuele beperking. Ze leren niet alleen hoe ze zelf met deze uitdagingen omgaan, maar ook hoe ze duikers met vergelijkbare beperkingen kunnen begeleiden.
Alles mogelijk in de Finse poolcirkel
Van duiken in de Rode Zee tot het oversteken van de Groenlandse ijskap – in Finland geloven ze dat het allemaal mogelijk is, zelfs met een rolstoel. Vanuit het pittoreske Hetta, zo’n tweehonderdtwintig kilometer boven de poolcirkel, wordt er een breed scala aan toegankelijke winteravonturen georganiseerd. Wat je je daarbij voor moet stellen? Huskysafari’s met aangepaste slede, sneeuwscooterexcursies met inclusieve voertuigen, sneeuwschoenwandelingen met gespecialiseerde uitrusting en unieke ijskampeerervaringen in rolstoeltoegankelijke iglo's.
Gerda van ’t Land organiseert reizen voor mensen met een mobiliteitsbeperking en voor haar staat deze reis zonder twijfel op nummer één: “Het was het meest gelukzalige moment in mijn leven, want je voelt je beperking niet meer. In de hondenslee onder het waanzinnige noorderlicht, toevallig op de dag dat mijn ongeluk plaatsvond jaren geleden. Het was stil, op het gehijg van de honden na. Ze lieten me voelen dat alles mogelijk is.”
Op veertienjarige leeftijd kreeg Gerda een ongeluk dat resulteerde in een dwarslaesie. Vanaf dat moment begon haar zoektocht naar hoe zij haar toekomst wilde vormgeven. Eén ding wist ze zeker: reizen zou een grote rol spelen. In 2004 startte ze met haar bedrijf en tegenwoordig helpt ze mensen met een beperking de hele wereld over te reizen, met partners in meer dan dertig landen.
De kunst van het voelen: Een tactiele reis door Italië
Hoewel Italië niet het eerste land is waar je aan denkt bij toegankelijkheid, vooral vanwege het heuvelachtige terrein, heeft het een flinke sprong gemaakt op het gebied van kunst voor blinden en slechtzienden. Musea in verschillende steden bieden indrukwekkende mogelijkheden om kunst op een unieke manier te ervaren.
Het Omero Museum in Ancona stelt bezoekers in staat om tastbare replica’s van beroemde sculpturen en architectonische modellen te verkennen, met een focus op Griekse, Romeinse en Renaissance-kunst, waaronder werken van Michelangelo. In het Ara Pacis Museum in Rome kunnen bezoekers het altaar van Augustus en koninklijke bustes ontdekken via aanraking en geluid, dankzij innovatieve Tooteko-technologie. Deze technologie zorgt ervoor dat je audiofeedback krijgt over de delen van kunst die je aanraakt. Al voelend hoor je dus wat er voor je staat. Een ander voorbeeld van inclusie voor blinden en slechtzienden is in het Vaticaan Museum te vinden. Hier worden tastbare sculpturen en fresco’s gecombineerd met audiogidsen en reliëfplattegronden, waardoor bezoekers kunstwerken diepgaand kunnen beleven.
Italië boekt volgens Gerda een grote vooruitgang en dat musea daarop inspelen is daar een van de voorbeelden van: “In Italië kregen wij de kans om de ideeën die regio’s daar hadden bedacht mee te maken. Zo belandden wij in een kerk waar één iemand geblinddoekt werd en de kunst moest voelen terwijl de man uitleg gaf.” Wat ook helpt in Italië is het Ministero per le Disabilità, oftewel een ministerie voor gehandicaptenzaken, met een speciale minister die zich focust op deze projecten.
Kajakken zonder grenzen in Chili
Chili biedt kajaktochten die zo aangepast zijn dat mensen met een beperking ook volop van het Chileense waterlandschap kunnen genieten. De speciale rolstoeltoegankelijke kajaks zijn uitgerust met brede, stabiele platforms en comfortabele stoel- en bevestigingssystemen, zodat je zonder problemen kunt peddelen. De tochten worden gehouden op rustige, toegankelijke wateren zoals meren en kalme rivieren. En geen zorgen over praktische zaken: ervaren gidsen staan klaar om te helpen bij het instappen en uitstappen.
Het charmante stadje waar je het best in kunt ronddobberen heet Puerto Natales, gelegen in het zuiden van Chili, aan de rand van het indrukwekkende Patagonië. Het is vooral bekend als de toegangspoort tot het beroemde Torres del Paine National Park, een van de meest adembenemende natuurgebieden ter wereld. Het stadje ligt aan de Ultima Esperanza Fjord en biedt een prachtig uitzicht op de omliggende bergen en gletsjers, al helemaal vanuit een kajak.
Op wielen door de zandduinen van Colorado
Als zeeën, ijskappen en heuvelgebergtes geen rol hoeven spelen, hoe zit het dan met zandduinen? Bij Great Sand Dunes National Park in Colorado zie je bij aankomst de Dunes Parking Area, een handige parkeerplaats op slechts een mijl van het bezoekerscentrum. Van hieruit leidt een speciale toegankelijke mat je moeiteloos naar de rand van de Medano Creek en het zand. Zodra je echter in het zand bent, kan het een uitdaging zijn voor traditionele rolstoelen met dunne wielen, omdat het losse zand het moeilijk maakt om verder te komen.
Geen paniek; voor de ultieme zandervaring kan je gratis gebruik maken van speciale rolstoelen met ballonbanden. Deze stoelen zijn ontworpen om door het zand te rollen en er is personeel aanwezig om je voort te duwen. Bij het reserveren kan je kiezen uit twee soorten: een moderne rolstoel met drie wielen en een stijlvol ontwerp, ideaal voor zowel volwassenen als kinderen, of een traditionele rechtopstaande rolstoel voor volwassenen. Zo kan je met gemak door het zand navigeren.
Een bezoek op wielen kan nog leuker worden als je het gebied beter begrijpt en dit kan door de dag af te sluiten met het avondprogramma. Van eind mei tot begin september kan je aan het einde van de dag naar het openluchtamfitheater van Great Sand Dunes gaan, omringd door het uitgestrekte duinenlandschap dat langzaam verdwijnt in de schemering. Op een groot scherm verschijnen beelden en video's die je meenemen door het adembenemende natuurgebied. En dat is nog niet alles. Zodra de sterrenhemel volledig zichtbaar is, gaat de pret verder met een lasergeleide sterrenbeeldtocht. Gewapend met een laserstraal verken je de sterrenhemel en ontdek je meer over het universum terwijl je onder de sterrenhemel van Great Sand Dunes staat, met of zonder rolstoel.
Stap in de goede richting
Hoewel er al veel vooruitgang is geboekt, blijft er nog een lange weg te gaan. De vraag naar toegankelijk toerisme groeit, maar helaas zijn veel bestemmingen nog niet goed te bereiken op wielen. Sociale media tonen duidelijk dat iedereen, ongeacht zijn beperking, de wereld wil verkennen. Zoals Gerda treffend zegt: “Op een dag zal het kwartje vallen, want het kan ons allemaal morgen overkomen. Je partner, kind of vriend kan ineens een permanente rolstoelgebruiker zijn. En dan?” Het gaat niet alleen om musea en parken toegankelijk maken, maar ook om basisvoorzieningen, zoals zelfstandig een bed kunnen gebruiken. De Paralympische Spelen laten zien hoever we zijn gekomen, en elke verbetering—van bredere deuren tot rolstoelvriendelijke faciliteiten—is een stap in de goede richting.
Meer persoonlijke reisverhalen? Lees het verhaal van Twan (13), die met zijn rolstoel de wereld over reist.
