Zin in een Oost-Europese stedentrip? Bezoek feniksstad Warschau

Een historisch centrum, sovjetflats en moderne gebouwen; tijdperken schieten aan je voorbij in de Poolse hoofdstad. De één roemt de stad om haar diversiteit, de ander hekelt het door een gebrek aan samenhang. Maar wie weet waar die moet zijn, heeft een geweldige tijd in Warschau.

Is Warschau het nieuwe Berlijn? Het is misschien te vroeg om dat te beweren, al komt die opmerking niet helemaal uit de lucht gevallen. De underground scene is opkomend in Warschau, waar verlaten, industriële panden inmiddels de gaafste winkelcentra of de hipste clubs en bars huisvesten. En dat idee kennen we maar al te goed van de Duitse hoofdstad. Vergeet ook niet goed op te letten, want wie weet vind je een van de vele verstopte filmhuizen of musea in de buurt – en die zijn vaak minder drukbezocht en dus het leukste.

Totaal verwoest

De historische binnenstad van Warschau lijkt eeuwenoud. Voor sommige gebouwen en enkele straten is dat ook zeker het geval. Zo klim je bij de karakteristieke straat Krakowskie Przedmiescie voor een paar zloty naar boven bij Taras Widokowy om een schitterend uitzicht over het historische centrum voorgeschoteld te krijgen. Loop over het marktplein Rynek Starego Miasta en ga naar het achttiende-eeuwse koninklijk paleis midden in de stad. Wel in voor een paleis maar minder zin in de massa? Bezoek dan het Wilanovpaleis, een gigantisch barokkasteel in het zuiden van de stad met een enorme tuin.

Toch zijn veel van de gebouwen replica’s van hoe het er vroeger uit moet hebben gezien. De stad is namelijk tijdens de Opstand van Warschau in 1944 met de grond gelijk gemaakt. Het Poolse verzet zou met hulp van de oprukkende Russen in het oosten de Poolse bevrijding willen hebben versnellen. Maar de Russische troepen besluiten hun inval te vertragen, omdat de Pools-Russische betrekkingen op een dieptepunt zijn beland. Aanleiding van de bekoelde relaties zou het Bloedbad van Katyn zijn, waarbij 20.000 Poolse mensen worden geëxecuteerd door de sovjets. De Sovjetunie doet het van de hand als nazipropaganda, maar het blijkt later een van de weinige waarheden te zijn geweest die de Duitse regering heeft verspreid. Hierdoor komen de Polen er alleen voor te staan. 63 dagen wordt er gevochten, totdat het Poolse verzet knakt. Als wraak, leggen de Duitsers de hele binnenstad van Warschau in as. Het Verzetsmonument bij het Krasinskipark is ter herinnering van deze pijnlijke geschiedenis.

Een eeuw vol verdriet

Over pijnlijke geschiedenis gesproken: in hetzelfde park vind je de restanten van de Gettomuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden Joodse bewoners van de stad verplaatst naar een afgeschermde wijk in de stad. Dit was deel van een groter plan van de nazi’s; veel steden binnen het Derde Rijk zouden een speciale wijk krijgen waar Joodse mensen in zouden worden geïsoleerd. Die van Warschau was de grootste in Europa en heeft bestaan tussen 1940 tot 1943. In die drie jaar tijd loopt het bevolkingsaantal door ondervoeding en kampdeportaties van 450.000 inwoners af naar 37.000 inwoners. Op meerdere plekken in de wijk Muranóv vind je stukken muur en gedenkstenen van deze getto. Een bezoek aan het Joods museum POLIN is dan ook zeker de moeite waard als je meer wil weten over de Joods-Poolse geschiedenis.

Na het naziregime wordt de scepter doorgegeven aan de communistische Sovjetunie. En hoewel een vijand erger dan de nazi’s moeilijk is voor te stellen, dingen de Russische communisten om een tweede plaats. Vlak voor en na de Tweede Wereldoorlog worden al duizenden Polen gedeporteerd naar strafkampen in Siberië, Kazachstan en verder in het oosten. In de jaren daarna leven de Polen die in het land zijn overgebleven onder communistisch bewind. Tot aan 1989 blijven de Sovjets aan de macht. Hoe dit moet zijn geweest? Je kan er alles over leren in het Communismemuseum Zycia, te vinden op de kruising van de grote hoofdstraten Piękna en Marszalkowska.

Meer musea

De geschiedenis van Warschau is zwaar, waardoor je na een bezoek vrij gedeprimeerd de deur uit kan stappen. Gelukkig zijn er sinds de jaren negentig een groot aantal nieuwe musea bijgekomen die ook een lichtere toon hebben. Neem bijvoorbeeld het Paleis van Cultuur en Wetenschap, het Copernicus Wetenschapscentrum of het World of Illusions museum. Waar je voor je Insta-waardige kiekjes naartoe gaat? Het Be Happy Museum. Waar je vervolgens je alcoholistische oom naartoe stuurt? Het wodkamuseum. Je neefjes en nichtjes kunnen hun geluk niet op bij het Museum of Dollhouses, Games & Toys. Als je al je familieleden op pad hebt gestuurd, kan je zelf heerlijk een uitstap maken naar de Universiteitsbibliotheek. Dit bijzondere gebouw heeft enorme daktuinen, waar je even heerlijk aan de drukte van de stad kan ontsnappen.

Underground

Warschau kent een steeds groter wordende, ondergrondse scene. Je moet maar net de juiste mensen kennen en op de juiste plekken komen om te weten waar je ze vindt. Het beste kan je dus naar plekken gaan die de alternatieve Warschauers aantrekt om ‘geheel toevallig’ in gesprek mee te raken, zodat je wordt uitgenodigd naar een exclusief feest in het park, in een bunker of op een verlaten industrieterrein. Hala Koszyki, een eethal in een voormalig industriegebouw, is een bij uitstek een plek waar je ze tegen het lijf loopt. Ook winkelcentrum Elektrownia Powisle is, net als Hala Koszyki, in een oude fabriek. Park Arkadia is ook een aanrader, waar bij PLĄS Café ‘s avonds muziek wordt gedraaid. Vergeet overigens niet heel nonchalant te reageren op de uitnodiging; een uitbundige ‘OMG yes!’ is niet ‘underground cool’ - en wie weet verplaatsen ze dan op het laatste moment de locatie.

En als je nou in die eethal bij Hala Koszyki staat, neem dan een Kürtőskalács of een Pączki bij je koffie. Deze lekkernijen mag je niet overslaan tijdens je bezoek aan Warschau. Een kürtőskalács is een cilindervormige, zoete rol en een pączki is een traditioneel gefrituurd gistdeeggerecht. Die laatste zijn meestal gevuld met jam of een andere zoete vulling. Meer op de hartige tour? Ga dan voor een pierogi’s, een soort dumpling. Je kan een kookcursus volgen in de stad en leren om ze zelf te maken.

Warschau is een stad met een verhaal. Een zwaar verleden, maar uit die as is de stad als een feniks herrezen. En hoe. Een stedentrip naar Warschau laat je daarom niet onberoerd en maakt alle verwachtingen waar als je houdt van alternatieve, creatieve, exclusieve, verstopte plekken.

En wil je duurzaam afreizen naar de Poolse hoofdstad? Je kan overwegen een nachttrein te nemen naar Berlijn. Vanaf Berlin Hbf is het dan nog vijf uur met de trein naar het centraal station van Warschau.

Benieuwd naar de Poolse underground op een hele andere manier? Check deze ondergrondse zoutstad in de buurt van Krakau.

• Deel