Eeuwenoud mysterie van verdwenen amazonestad lijkt eindelijk ontrafeld
- Artikel
- 11 aug 2022
- 5 minuten leestijd
Eeuwenlang zochten kolonisten en onderzoekers naar megasteden, die volgens geruchten diep in de Amazone verstopt waren. Een onmogelijke opdracht volgens wetenschappers, die het bestaan van zulke steden onmogelijk achtten. Tot nu.
1925: Britse verkenner Percy Fawcett is samen met zijn zoon en een vriend op zijn zevende expeditie in de Amazone. Maar waar zijn vrouw Nina normaal gesproken brieven krijgt, blijft het sinds 29 mei van dat jaar muisstil. Fawcett verdwijnt spoorloos en wordt, net als zijn medereizigers, nooit teruggevonden.
Twintig jaar lang spendeerde Fawcett bijna onafgebroken in de dichtbegroeide Zuid-Amerikaanse jungle met maar één doel: de verloren amazonestad vinden. Eeuwen gingen er verhalen over dichtbevolkte megasteden, diep in het regenwoud. Maar Fawcett vond geen stad en zijn droom stierf in schoonheid.
El Dorado: een stad van goud
Om te begrijpen waar Fawcett’s obsessie vandaan kwam, moeten we ver terug in de tijd. In de zestiende eeuw namen kolonisten met geweld steden als het Mexicaanse Tenochtitlan (nu Mexico-Stad) en het Peruaanse Cuzco over. Steden die op dat moment al eeuwen bestonden en op gebied van organisatie en infrastructuur enorm ver ontwikkeld waren. En naar verluidt zou er nog zo’n stad zijn. Veroveraars hoorden verhalen over El Dorado: een gouden stad, diep in het regenwoud.
In de hoop dit aan te treffen, trokken verkenners het dichte woud in. Spanjaarden, Nederlanders, Fransen, Duitsers en Engelsen: ze zochten in alle hoeken van het gigantische bos, maar vonden helemaal niets. Veel verkenners stierven van de honger of door ziekte en kwamen nooit meer terug. En ondertussen werd de legende alsmaar groter. Eerst zou El Dorado een stad zijn, daarna een land en later een koninkrijk van goud. Uiteindelijk liepen expedities van 1535 tot 1804, maar de stad van goud werd nooit gevonden. El Dorado bleek een mythe.
Verloren Stad Z
Als er na driehonderd jaar nog niets is gevonden, nemen de meeste mensen daar genoegen mee. Maar niet als je Percy Fawcett heet. Door eeuwenoude notities en een manuscript uit de Nationale Bibliotheek van Brazilië was hij ervan overtuigd dat er ruïnes vindbaar moesten zijn van een hoogontwikkelde beschaving diep in het regenwoud. Hij gaf het de naam ‘Verloren Stad Z’ en trok twee decennia lang door de Westelijke Amazone in Bolivia en de Zuidelijke Amazone in Brazilië.
Maar hij kon niet vinden wat eerdere kolonisten omschreven. Hij leerde oorspronkelijke bewoners kennen, maar deze leefden in kleine dorpjes en niet in grote beschavingen. Ook wist hij geen stenen ruïnes te vinden. Ondertussen waren wetenschappers ervan overtuigd dat het regenwoud nooit dichtbevolkt kon zijn. Enerzijds vanwege de vijandelijke omgeving, anderzijds vanwege het gebrek aan vruchtbare grond.
Stedelijk junglegebied
Deze overtuiging duurde tientallen jaren. Maar intussen weten we dat de toen gekke ideeën van Fawcett zo gek nog niet waren. In de jaren negentig vond een team van wetenschappers allerlei greppels en loopgraven rondom de Xingu rivier in het zuiden van de Amazone. Na uitgebreid onderzoek bleken deze greppels omheiningen te zijn van verschillende nederzettingen, die in het verleden met elkaar verbonden waren via wegen. Het archeologische gebied werd Kuhikugu genoemd en ligt in Xingu Nationaal Park.
Onderzoekers schatten dat het stedelijke gebied tot 1650 ongeveer vijftigduizend mensen huisvestte, die volledig in harmonie met de natuur leefden. De verschillende ‘dorpen’ hadden pleinen, tuinbouwgebieden, boomgaarden en greppels waar ze mogelijk in visten. Tussen de nederzettingen lagen wegen met daaromheen gigantische stukken oerwoud om dieren op afstand te houden. In totaal zijn er zo’n twintig verbonden nederzettingen gevonden, die allemaal in hun hoogtijdagen zo’n vijfduizend mensen konden huisvesten. Klinkt misschien niet als een dichtbevolkt gebied, maar in die tijd hadden de meeste Europese steden veel minder inwoners.
Geogliefen en piramides
Mocht je denken dat dit het enige stedelijke gebied in de gigantische jungle was, dan kom je bedrogen uit. Ondertussen vonden onderzoekers verschillende nederzettingen in dit deel van de wereld. Zo werden er in de Braziliaanse provincie Acre geogliefen gevonden die wijzen op steden met tot wel zestigduizend bewoners: gigantische inwonersaantallen voor die tijd.
En recent, in 2022, vonden wetenschappers met behulp van een nieuwe duurzame satelliettechniek onder andere wegen, kanalen, U-vormige structuren en een piramide van wel 22 meter hoog in de Boliviaanse Amazone.
Lang niet zo onaangeraakt
Maar hoe kan het dan dat Percy Fawcett in al die jaren nooit een levendige stad tegenkwam? Ze waren er simpelweg niet meer. Onderzoekers schatten dat 80 tot 95 procent van de oorspronkelijke bevolking overleed door pokken of mazelen tussen de zestiende en zeventiende eeuw. Ziektes die verspreid werden door de eerste generatie Europese kolonisten en nog compleet nieuw waren in dit deel van de wereld.
Daarnaast zocht de Britse verkenner simpelweg naar de verkeerde dingen. Hij ging er vanuit dat stad Z net als bijvoorbeeld Cuzco van steen was gebouwd. Maar de bewoners van het regenwoud bouwden met hout en aarde. Na eeuwen vergingen gebouwen en structuren daardoor op natuurlijke wijze. Enkel de greppels en geogliefen vertellen ons dat de Amazone lang niet zo onaangeraakt is als we altijd dachten.
Thuis van miljoenen
Hoe onbegaanbaar en angstaanjagend de grootste jungle van onze aarde ook oogt: ooit was dit het thuis van misschien wel miljoenen mensen. Mensen die precies begrepen hoe je in harmonie met de natuur een samenleving opbouwt. Iets dat wij eeuwen later nog altijd niet uitgevogeld hebben.
Niet alleen de jungle zit vol raadsels. Lees hier alles over het mysterie van de Peruaanse Nazcalijnen.
