Hoe wilde ezels de dienst uitmaken op Cyprus

Beter een goede buur dan een verre vriend? Dat begrip gaat er tussen de Grieken en de Turken niet in. De ruzie wordt in de jaren ’70 beslecht met een oorlog. Eentje die ze niet op de eigen grens, maar in Cyprus uitvechten. Het gevolg? Ezels. Heel veel ezels.

Het is 1974 als Turkse troepen via het noorden van Cyprus het eiland binnentrekken. De reden? Een groepering Griekse sympathisanten pleegt een coupe – en daar zit de Turkse regering in Ankara niet op te wachten. De Griekse boeren die in het noorden van het eiland wonen nemen de benen en laten alles achter. Zo ook hun geliefde ezels.

Geen natuurlijke vijand

Hoewel de Turkse soldaten een bedreiging vormden voor de Grieks-Cypriotische inwoners, bleken ze dat totaal niet voor de ezels. De dieren ontsnapten uit de verlaten boerderijen en vermenigvuldigden zich vervolgens in rap tempo, omdat ze geen natuurlijke vijand kenden. Een babyboom onder de ezels was daarmee een feit.

Gelukkig duurt de oorlog niet voor eeuwig en komen er een jaar na de Turkse invasie alweer boeren naar het gebied. Met name Turks-Cypriotische boeren ontvluchten het Grieksgezinde deel in het zuiden. In 1983 komt er ook nog een extra toestroom van zo’n zestigduizend boeren uit Turkije. Ze settelen in het Turksgezinde, noordelijke deel van Cyprus.

En hoewel de ezels ontzettend vriendelijke dieren zijn, ontdekken de boeren dat ze zeker niet altijd zo praktisch zijn voor hen. Met honderden tegelijk vallen ze dorpen binnen en tasten ze de gewassen aan. Ze zijn ook nog eens een gevaar voor het verkeer, met name ’s nachts. Verhalen over automobilisten die zich te pletter rijden tijdens het ontwijken van een verdwaalde groep ezels midden op de weg zijn de Cyprioten dan ook niet vreemd. De boeren zitten met de handen in het haar en uit pure wanhoop vragen ze de regering of de jacht op het muildier geopend mag worden. De regering geeft groen licht.

Flink verzet

Maar dat blijkt een grote vergissing. De culturele verbondenheid die de inwoners van Cyprus voelen met de ezel zit diep. Het eiland kent namelijk een agrarische traditie die duizenden jaren teruggaat. Zo was één op de drie Cyprioten boer en bezat iedere boer gemiddeld twee ezels. En ondanks dat de dieren zich in groten getale op het eiland bevinden, is de wilde ezel ook nog eens een bedreigde diersoort.

Kortom: de band tussen mens en ezel is er een van eeuwen op Cyprus. De gemiddelde boer is hier altijd hartstikke afhankelijk geweest van ezels, omdat paarden te duur waren. Zelfs toen in de jaren ’80 de hele agrarische sector overstapte op de tractor, bleef de boer trouw aan z’n ezel. Nu waren financiën niet meer het probleem, maar bleek dat de tractor nog moeilijk te verschepen was naar het eiland in het Midden-Oosten.

Toen de jacht werd geopend en de eerste ezels waren afgeschoten, kwam heel Cyprus in opstand. Het maakte niet uit of je Turks of Grieks sprak; de liefde voor de ezel ging dieper dan dat. Doordat het dier met uitsterven wordt bedreigd, waren er op het dieptepunt nog maar zo’n achthonderd van dit soort ezels op Cyprus. Dierenrechtenorganisaties en politici van het Turkse en het Griekse deel kwamen samen om de jacht op het dier te stoppen.

De oplossing blijft uit

En dat lukte; het werd strafbaar om een ezel te doden. Die straf is dan ook niet mals, want je gaat namelijk nog altijd zeven jaar lang de cel in als je een ezel vermoordt. Hoe dan ook, de ezels heersen nog steeds over het schiereiland Karpas in het noordoosten van Cyprus. Dat betekent dus verkeersdoden, platgetrapte gewassen van boeren en ja, ook dorpen worden nog weleens overspoeld met de hoefdieren.

En hoewel er meerdere ezelopvangcentra zijn in het zuidelijke deel van Cyprus, blijft de overheid van Noord-Cyprus zonder oplossingen komen. Voorheen probeerde de overheid om het schiereiland Karpas te omheinen en er een ezelopvang van te maken. Toen die hekken er echter stonden, braken de ezels al na een paar weken erdoorheen. Een nieuwe poging om de wilde ezels te domesticeren werd niet meer ondernomen.

In het zuidelijke deel van Cyprus worden ezels beter opgevangen, zoals hier in Scarinou.

Zijn de ezels te wild om dichtbij te komen? Welnee, je kan ze heus opzoeken. Het blijven natuurlijk wilde dieren met een eigen wil, dus het is zeker niet onverstandig om een beetje op te letten. Ze zijn daarnaast erg stug en gaan niet zomaar voor je aan de kant.

Met de bedreigde ezel gaat het gelukkig weer wat beter. Het aantal dieren is iets gestegen ten opzichte van het dieptepunt, met tussen de duizend en tweeduizend wilde ezels op het eiland. Het is daarom des te belangrijker dat het dier geholpen wordt in z’n overlevingskansen. Maar dat lijkt in Noord-Cyprus tot nu toe nog altijd een (ezels)brug te ver.

Vind je eilanden waar dieren de baas zijn geweldig? Lees dan dit artikel over het katteneiland in Japan.

• Deel