Boujloud: Het ‘Halloween’ van Marokko

Angstaanjagende mannen met hoorns paraderen over straat, mensen dragen schapenvachten en de schmink of make-up is on fleek. Je weet het nog niet, maar je bevindt je op een van de oudste feesten van Marokko, waar de eeuwige strijd tussen goed en kwaad wordt tentoongesteld.

Halloween in de Verenigde Staten of Dia de los Muertos in Mexico. Inmiddels zijn we welbekend met dit feest voor de doden dat is komen overwaaien vanuit Amerika, al kwam het oorspronkelijke feest voor de doden natuurlijk al uit Europa. Iets minder bekend bij ons is de Marokkaanse variant: Boujloud of ‘Bilmawen’ zoals de Amazigh het noemen. Elk jaar, direct na het offerfeest Eid al-Adha, barsten verschillende Marokkaanse steden uit in een driedaagse viering met dans, parades, muziek en toneel. Het is diepgeworteld in de traditie van de Amazigh en trekt deelnemers en toeschouwers aan voor een bizar schouwspel waarbij mensen, uitgedost als de verschrikkelijkste horrorfiguren in schapenvachten, de straat op gaan.

Wat maakt dit feest zo bijzonder?

Die schapenvacht komt niet uit het niets. De naam Boujloud betekent namelijk letterlijk ‘de persoon die schapenvacht draagt’. Tijdens het festival kleden mensen zich in schapen-, geiten- of vogelveren, waarbij ze hun gezicht met houtskool besmeuren of maskers dragen en soms zelfs schapenkoppen aan kostuum bevestigen. Het doel? Hoe vreemder en indrukwekkender, hoe beter het spektakel. Deze kleurrijke vermommingen en het gebruik van dierlijke attributen zijn niet zomaar gekozen; ze dragen een diepere betekenis en symboliseren het goede en het kwade.

De oorsprong

De Boujloud vindt zijn oorsprong in de Amazightradities van Marokko, maar waar het precies vandaan komt, wordt nog altijd betwist. Sommigen suggereren dat Boujloud voortkomt uit oude Amazighrituelen die de wisseling van seizoenen en de cyclus van dood en wedergeboorte vieren. Anderen trekken parallellen met de Romeinse feestdag Saturnaliën, de grootste feestdag van de Romeinen waarop de god Saturnus op 17 december werd geëerd. Ongeacht de precieze oorsprong is Boujloud dus een feest dat honderden en misschien wel duizenden jaren teruggaat. In de loop der tijd is het geëvolueerd tot een geliefd, cultureel evenement dat gemeenschappen samenbrengt. Tijdens de vieringen komen mensen dan ook samen op grote pleinen en straten, waar ze begeleid door fluitspelers en drummers optochten houden.

Een extra feestelement zijn de ‘Boujloud-mannen’. Ze banen zich een weg door de menigte om kinderen aan te raken met hun hoorns. Dit ritueel wordt gezien als een zegening en het doorgeven van de magische kracht van het offerdier. In sommige regio's worden de Boujloud-mannen echter als angstaanjagende wezens beschouwd, waarbij het verslaan van hen geluk en het vervullen van wensen zou brengen.

Controverse rondom het feest

Maar er kleeft ook controverse aan het feest. Zo zijn de huiden en hoorns van de dieren die gedragen worden als kostuum geslacht voor het offerfeest. Een diervriendelijk feest is het dus niet, al heeft dat meer met het offerfeest te maken dan met Boujloud zelf.

Meer controverse rondom het feest vind je binnen Marokko zelf. Hier is ieder jaar een discussie gaande of het feest wegens geloofsovertuigingen nog wel toegestaan zou mogen worden. Volgens sommige, strenggelovige moslims is het onrein en zou het een heidens feest zijn. Het feit dat het gevierd wordt door de Amazigh, een minderheid in Marokko, maakt het daarmee niet makkelijk voor de feestgangers. Anderen vinden het juist een mooi feest. Het geeft ze hoop dat niet iedereen in Marokko afstand doet van oude tradities, maar ze juist omarmt.

Waar kan je Boujloud het beste vieren?

Boujloud is te vinden in verschillende regio's van Marokko, elk met hun eigen unieke manier van vieren en tradities. In de steden rondom Midden- en Zuid-Marokko heb je de meeste kans dat je een goed feest tegenkomt, want dat is waar een groot deel van de Amazigh woont. Enkele andere plaatsen waar je dit festival goed kan ervaren, zijn Tiznit en Agadir en in iets mindere mate Sale.

Zelf Boujloud meemaken

Hoewel Boujloud een geweldige gelegenheid is om de rijke cultuur van Marokko te ervaren, zijn er enkele dingen waar je rekening mee moet houden als je dit feest zelf wil meemaken. Wees bijvoorbeeld respectvol naar de oeroude traditie en leer over de betekenis van de verschillende tradities of vraag ernaar als er tijdens het festival iets gebeurt wat je niet begrijpt. Bereid je voor op drukkere straten en pleinen dan je ooit hebt meegemaakt. Wat mensen in Nederland druk vinden, is in Marokko vaak ‘een gewone vrijdagavond’. En de laatste belerende tip die we je kunnen meegeven, is om rekening te houden met cultural appropriation. Probeer eerst iets te leren over het feest van de feestgangers voordat je jezelf verkleedt en meedoet in de parade. Vraag of het oké is als je meedoet en je ook in kostuum komt. Negenennegentig procent kans dat je gelijk een kostuum aangeboden krijgt, je in de schminkstoel wordt gezet en niemand moeilijk doet over je deelname. Toch is het altijd netjes om het even te vragen en wordt dit erg op prijs gesteld.

Of je nu houdt van de spanning van de vermommingen, de magie van de rituelen of gewoon de kans om een nieuwe cultuur te beleven, Boujloud heeft voor ieder wat wils. Dus heb je even gevraagd of je mee mag doen? Trek dan je stoutste kostuum aan, dans mee en laat je meenemen door dit feest. En vergeet niet: Hoe extravaganter je eruitziet, hoe beter!

Een ander feest waar kinderen achternagezeten worden? De Oost-Europese variant op Sinterklaas is werkelijk angstaanjagend.

• Deel