Een reis van Gdańsk naar Hel: Indrukwekkende geschiedenis en hemelse stranden
- Artikel
- 27 feb 2025
- 7 minuten leestijd
Wie aan Polen denkt, denkt waarschijnlijk niet aan witte zandstranden en helderblauw water. Toch biedt schiereiland Hel precies dat. Deze plek in het uiterste noorden van Polen doet haar naam allesbehalve eer aan.
Deze content is geblokkeerd.
Klik hier om de social media-cookies om deze content alsnog te accepteren.
Toch beginnen we deze reis niet op Hel. Want deze omgeving, vlak bij de Russische enclave Kaliningrad, biedt eindeloos veel mogelijkheden. Hier kom je niet alleen voor heerlijke stranden, maar ook voor prachtige steden en een indrukwekkende geschiedenis die het lot van Europa bepaalde.
Gdańsk: historisch epicentrum van de vorige eeuw
Om meer te weten over dat laatste, beginnen we in Gdańsk. Deze stad telt ongeveer een half miljoen inwoners en bestaat al sinds de middeleeuwen. Toentertijd was het een Hanzestad, net zoals steden als Groningen, Zwolle en Nijmegen. En over Nederlandse steden gesproken: wie door Gdańsk loopt kan niet ontkennen dat de straten en architectuur opvallend veel weg hebben van Amsterdam. Tijdens de succesvolle Oostzeehandel onderhield de stad goede banden met Amsterdam en veel van het verdiende geld werd dan ook uitgegeven aan Nederlandse architecten.
Tijdens een wandeling door de stad ontkom je niet aan die invloeden. Kleurrijke huizen, geplaveide paden en typisch Hollandse trapgevels kom je overal in het oude centrum tegen. Loop vooral even over de Lange Straat, de Lange Markt en naast de oevers van de Motławarivier: je zal onder de indruk zijn van de prachtige architectuur.
Toch houden deze ‘historische’ gebouwen je voor de gek. Want historisch zijn de meeste niet meer. Het centrum van Gdańsk werd compleet platgebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog en later opnieuw in oude stijl opgebouwd. Deze stad werd niet alleen hard geraakt, je kan zelfs stellen dat de Tweede Wereldoorlog hier startte. Hitlers invasie van Polen begon op 1 september 1939 bij Westerplatte: een schiereiland bij Gdańsk. Een betere stad om je te verdiepen in deze verwoestende tijd is er dan ook niet. Bezoek daarom zeker het Tweede Wereldoorlogmuseum en loop naar Westerplatte om stil te staan bij wat zich hier afspeelde.
Maar ook in de recentere geschiedenis speelde Gdańsk een sleutelrol. Hier, op de scheepswerven, ontstond de vakbond Solidarność in 1980. Zij zorgden met hun protesten voor tal van versoepelingen van de overheid en speelden een sleutelrol in de val van het communistische regime in heel Oost-Europa. Wil je daar meer over weten? Loop dan even binnen bij het European Solidarity Centre.
Sopot: stranden en thermale baden
We verlaten Gdańsk, waar we nog eindeloos over door hadden kunnen praten, en verruilen de drukke stad voor de kalmte van de zee. Alhoewel, ook in Sopot zal je niet de enige zijn. Deze badplaats is ontzettend populair onder reizigers en vooral in de zomer vallen de bijna veertigduizend inwoners in het niet bij het aantal bezoekers. Toch is deze stad, op slechts twaalf kilometer van Gdańsk, meer dan een bezoek waard. Met groene heuvels aan de ene kant, parken in het stadscentrum en blauwe golven aan de andere is dit een heerlijke plek voor ontspanning. Meer dan de helft van de totale oppervlakte van Sopot bestaat uit natuur.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de spacultuur. Door een warmwaterbron onder de stad kent Sopot meerdere spa’s. Het water bevat verschillende mineralen die onder andere reumatische aandoeningen, hartziekten en ademhalingsstoornissen tegen zouden kunnen gaan.
Ook voor een feestje ben je in Sopot op de juiste plek. Aan de rand van de stad vind je een bos met in het midden Opera Leśna: een groot amfitheater voor optredens en festivals. Elk jaar wordt hier in augustus het Sopotfestival gehouden. Dit was voorheen een liedjeswedstrijd die in 1961 werd opgericht door de Poolse componist en pianist Władysław Szpilman, die je misschien kent van de indrukwekkende film ‘The Pianist’. Tegenwoordig is het echter een enorm festival waar grote artiesten hun opwachting maken.
Gdynia: creatief en jong
Gdańsk, Sopot en Gdynia worden samen de Driestad (Trójmiasto) genoemd. Niet zo gek ook, aangezien deze steden praktisch verbonden zijn en eigenlijk één stedelijk gebied vormen. Toch staat Gdynia, met ruim 250 duizend inwoners, behoorlijk in de schaduw van de andere twee plaatsen. En eerlijk is eerlijk: deze stad ziet er nou eenmaal wat minder aantrekkelijk uit dan het historische Gdańsk. Betekent dat dat je Gdynia over moet slaan? Wij vinden van niet.
Gdynia wordt gezien als een van de best bewoonbare plekken van Polen. Daarbij werd het in 2021 toegevoegd aan de lijst van UNESCO Creative Cities Network vanwege het Poolse filmfestival dat hier jaarlijks wordt gehouden, maar ook vanwege het innovatieve, jonge karakter van de stad. En dan hebben we de muziekfestivals nog niet eens benoemd. Zo wordt Open’er hier jaarlijks georganiseerd: het grootste festival van Polen waarbij wereldberoemde bands en artiesten als Coldplay, Pearl Jam en Snoop Dog al hun opwachting maakten. Of bezoek Gdynia tijdens midzomernacht. Dan vindt Cudawianki festival plaats, waarbij de stad en het strand bezaaid is met concerten en andere activiteiten voor jong en oud.
De jonge geest van Gdynia is goed te verklaren: de stad bestaat pas sinds de jaren ’20 van de vorige eeuw, toen de Poolse overheid besloot een grote, nieuwe haven te bouwen. Gdynia werd de poort van Polen naar de rest van de wereld. Een startpunt van emigratieplannen, grootse dromen en een zoektocht naar geluk. En die ambitie is nog niet uit de geest van de stad verdwenen.
Hel: hemelse stranden op militair terrein
Met een enorme haven en treinstation is Gdynia een echte verbindingsstad. Vanaf hier reis je dan ook op elke mogelijke manier naar het populaire schiereiland Hel. Daar doe je met de auto of trein ongeveer anderhalf uur over, met de veerboot slechts één uur. Voorheen kon je zelfs buslijn 666 pakken naar deze plek. Tot ongenoegen van katholieke organisaties. Dit heeft ervoor gezorgd dat het nummer van de buslijn in 2023 werd aangepast naar 669. Een ‘duivelse’ bus naar Hel pakken is dus niet meer mogelijk, maar de highway to Hel is nog altijd beschikbaar. Het schiereiland bestaat uit de dorpen Władysławowo, Chałupy, Kuznica, Jastarnia, Jurata en Hel. Vooral bij Chałupy en Kuznica is de landstrook enorm dun en liggen de Oostzee en het water van de Baai van Gdańsk op slechts een paar honderd meter afstand.
Net als veel andere plekken in de omgeving kent ook Hel een roerige geschiedenis. Al voor de Tweede Wereldoorlog was het schiereiland militair gebied. Dat bleef zo tijdens de bezetting van Nazi-Duitsland en ook na de oorlog bleef de plek onder Sovjetbewind van strategische waarde. Tegenwoordig zijn de meeste militaire punten open voor publiek. Vooral ten oosten van het dorp Hel vind je veel verlaten bunkers en wachttorens. Deze staan in een bos waar je verschillende wandelpaden vindt.
Die wandelpaden leiden je, zoals de meeste wegen op Hel, naar het strand. En dat is precies de reden dat veel mensen Hel bezoeken. Het zand is wit, het water aan twee kanten helder en er heerst een kalme sfeer op het schiereiland. Als je de koude wind en het nog koudere water wegdenkt zou je bijna geloven dat je op Tuvalu of Kiribati staat. In vrijwel elk dorp op het schiereiland vind je campings, accommodaties en scholen voor watersport. Door de vaak harde wind is het schiereiland namelijk enorm geschikt voor (wind)surfen. Vooral in het dorp Hel vind je naast fijne stranden ook een groot aanbod in restaurants, bars en winkels. Ontspanning is dus altijd binnen handbereik op deze plek, die voor veel Polen veel dichter bij de hemel dan de hel komt.
Liever de Poolse natuur in? Laat ons je meenemen naar Bialowieza: het laatste oerbos van Europa.
