Slurpen en fluisteren: Wat moet je wel en niet doen tijdens een reis door Japan?

Wie naar Japan reist, stapt in een andere wereld. De cultuur, de voor velen onbegrijpelijke taal en de ongeschreven regels kunnen je behoorlijk van je à propos brengen. Met die laatste categorie kunnen we je gelukkig op weg helpen: zo voel jij je als een vis in het Japanse water.

Oké, natuurlijk is de Japanse cultuur complexer dan een paar gedragsregels. Elke regio is anders, elk mens is anders en wat de één beledigend vindt, zal de ander prima vinden. Toch zijn er wel degelijk een aantal normen en waarden waar je als reiziger rekening mee kan houden. Japan is een land van respect en dat is ook precies wat je tijdens je bezoek aan het land uit wil stralen. 

Begroeten

We beginnen bij het begin. Want zoals je misschien wel weet, begroeten Japanners elkaar niet met een hand, maar met een buiging. De regel daarbij is dat de laagste in rang het diepst buigt. Of dat van jou ook wordt verwacht? Niet per se. Een lichte buiging of een knikje is voldoende om respectvol over te komen. En steeds vaker zal je ook een hand aangeboden krijgen. 

Aanraking is sowieso wat minder gebruikelijk in Japan. Waar je in Nederland al snel een arm om iemand heen slaat of een schouderklopje uitdeelt, zijn Japanners veel voorzichtiger met aanraking. De welbekende drie Hollandse kussen kan je dus gerust thuislaten.

Schoenen uit

Met je vieze schoenen zomaar ergens binnenlopen is natuurlijk nergens chique. Maar net als in veel andere landen wordt het in Japan sowieso niet gewaardeerd als je je schoenen aanhoudt. En blote voeten? Die vallen net zomin in de smaak. Zorg dus dat je schone sokken aantrekt, het liefst zonder gaten waar je tenen zich doorheen wurmen. 

Dit geldt overigens niet alleen voor privéhuizen, maar ook voor onder andere tempels en traditionele hotels, die ryokans genoemd worden. Vaak is er een genkan aanwezig, een soort verlaagde hal, waar je je schoenen achter kan laten. Je hoeft gelukkig niet altijd op sokken te lopen: veel plekken bieden slippers aan. Tip om extra punten te scoren: laat je schoenen achter in de genkan en wijs ze met de punt naar de uitgang, zodat je er direct in kan stappen als je weer weggaat. 

Hou het volume onder controle

Op chaotische en extravagante wijken als Harajuku na, wordt hard praten of roepen in het openbaar niet gewaardeerd. Dat geldt ook voor telefoneren: het is niet netjes om dit zomaar in het openbaar te doen. Ook met het ophalen of snuiten van je neus scoor je geen punten op straat in Japan. Sterkte dus als je verkouden bent. 

Je dan maar laten gaan in je hotel of ryokan? Helaas. De dunne wanden en schuifdeuren maken deze plekken vaak erg gehorig. Hou het volume dus ook op je kamer op een minimum als je het (erg) gezellig hebt. 

Treinetiquette

Nog zo’n plek waar hardop praten niet gewaardeerd wordt: het openbaar vervoer. Het is natuurlijk niet zo dat je niks tegen je reisgenoten mag zeggen, maar het is gebruikelijker om gewoon stil te zijn in treinen, bussen en metro’s. Dat geldt ook hier weer voor telefoneren. In sommige treinen zijn hiervoor speciale ruimtes ingericht. 

En waar we ons in Nederland haastig naar binnen proppen om de beste stoel te bemachtigen, sluiten Japanners netjes in de rij aan voordat ze een trein betreden. Geen stoel bemachtigd? Doe dan even je rugzak af als je blijft staan. En tot slot: hou je eten in je zak. Het is niet netjes om in het openbaar vervoer te eten en er zijn vaak ook geen afvalbakken aanwezig. De uitzondering? Shinkansen, oftewel de hogesnelheidstrein. 

Ontelbare eetvoorschriften

Over eten gesproken, er is geen categorie in Japan met zoveel ongeschreven regels als deze. Ondanks dat je in veel steden op nagenoeg elke hoek wel eten kan scoren, wordt het niet gewaardeerd als je het vervolgens lopend opeet. Wie eet moet zitten. En het liefst niet op een openbare plek, maar bijvoorbeeld bij het zitgedeelte van de winkel waar je je eten gekocht hebt. Zoals de Japanners zeggen: Ikkai, ichi dousa, oftewel: één ding tegelijk. Natuurlijk zijn er wel uitzonderingen, zoals op foodmarkten, naast automaten en in het park. Maar neem je afval wel mee na afloop. 

Wat doe je als je niet uit het vuistje mag eten? Juist, dan neem je plaats in een restaurant. En ook dan krijg je te maken met een storm aan regels, vooral als het gaat om eten met stokjes. De belangrijkste? Zet ze niet rechtop in je kom met rijst, dat is verwijzing naar de dood. Verder leg je ze ook niet op je bord of op tafel, maar altijd terug op de ‘stokjeshouder’. En eten doorgeven met stokjes? Dat is not done. Gebruik ze ook niet als speer om zo je eten naar je mond te brengen en eet je vanuit een gemeenschappelijk bord? Pak het eten dan met de achterkant van je stokjes, zodat je geen bacteriën verspreidt. En tot slot: speel niet met je stokjes. 

Toch is het niet enkel opletten in Japanse restaurants. Zo is het slurpen van soep en noedels juist weer heel normaal en hoef je je ober na een heerlijke maaltijd geen fooi te geven. Zowel in restaurants als bijvoorbeeld in taxi’s zitten servicekosten bij de prijs inbegrepen en in sommige gevallen is het zelfs onbeleefd om een ober te fooien. 

Badderen doe je schoon

Verlaat je de grote stad en bezoek je een ryokan in bijvoorbeeld de Japanse Alpen? Dan is de kans groot dat er een natuurlijke warmwaterbron bij je accommodatie zit, in het Japans een onsen genoemd. Heerlijk zo’n badhuis, maar ook hier horen regels bij. Zo is het, net als in veel Nederlandse spa’s, de bedoeling dat je het water naakt betreedt. En schoon. Onsen zijn er om te genieten, niet om te wassen. Reinig je van tevoren dan ook grondig met zeep. 

Mannen en vrouwen badderen in de meeste onsen apart. Maar voor wat extra kan je er in een ryokan ook voor kiezen om in een kamer met privé bad te slapen. Dan kan je samen met bijvoorbeeld je partner genieten van het natuurlijke warme water. Dat is ook een goed idee voor reizigers met tatoeages. Deze worden namelijk niet altijd gewaardeerd en in sommige onsen kan je zelfs geweigerd worden. Kleine tatoeages hoeven overigens niet altijd een probleem te zijn en in sommige gevallen zal je gevraagd worden ‘m af te plakken. 

1001 regels 

Er zijn nog duizend regels die we zouden kunnen benoemen. Het belangrijkste is echter dat je zo respectvol en behulpzaam mogelijk bent. Let op hoe Japanners dingen doen en pas je aan wanneer je ziet dat je gedrag afwijkt. En twijfel je? Vraag dan gewoon wat netjes is. Met een beetje empathie kom je een heel eind. 

Japan kampt met overlast door massatoerisme. Dit is wat het land eraan doet.

• Deel