Wetenschap

In dit nieuwe seizoen van Focus onderzoeken we de rol van bevolkingsonderzoek in onze samenleving. In Nederland wordt onderzoek gedaan naar darmkanker, borstkanker en baarmoederhalskanker. Drie ziektes die vaak pas laat klachten geven, waardoor vroege opsporing belangrijk is.

Altijd al willen weten hoe Nederland klonk in het dinotijdperk? Ga mee op tijdreis! Loop tussen dinosauriërs, hoor sissende vulkanen en beleef hoe een meteoriet de wereld op z'n kop zette. En omdat deze podcast Zo Klonk Nederland: van Dino tot Mensaap is gemaakt met hyperrealistische 8D-audio,is het alsof je er écht bij bent!

'De strategische stem'. Een term die je om de oren vliegt rondom de verkiezingen. Maar heeft strategisch stemmen nou wel zin? En wat voor invloed hebben de peilingen eigenlijk op jouw stemgedrag? Alledaagse vragen zoekt deze maand extra veel politieke vragen uit.

Naar schatting zijn er in Nederland 14.000 tot 17.000 mensen met dementie op jonge leeftijd. Bij deze patiënten verschijnen de eerste symptomen tussen het 40e en het 65e levensjaar. De symptomen zijn anders dan bij ouderen. Dit maakt het herkennen van de ziekte lastig en daarom wordt de diagnose vaak pas na jaren gesteld. 

In Focus: wetenschappers doen onderzoek naar betere diagnostiek en behandeling. Hoe kunnen we deze patiënten met techniek ondersteunen?

In Per seconde wijzer testen twee kandidaten onder hoge druk hun kennis in verschillende categorieën. Hoe zetten zij hun jokers in, hoeveel rondes zullen de spelers het volhouden en met welk bedrag gaan de spelers uiteindelijk naar huis?

Het nieuws over AI vliegt ons om de oren. Van zorgen over privacy tot de angst dat deze kunstmatige intelligentie ons werk uiteindelijk overneemt. Maar hoe leert kunstmatige intelligentie eigenlijk? Je ziet het op NPO Kennis.

Het wordt steeds duidelijker dat de overgang op heel veel processen in het lichaam effect heeft. Als vrouwen last hebben van klachten in de overgang kan een leefstijlinterventie helpen, maar hormoontherapie is ook een optie. In Focus duikt Lara-Billie Rense in de wereld van de menopauze.

De wereld is gevuld met problemen, maar hoe lossen we dat op? Geen zorgen. In Zo, Opgelost gaan wetenschapsjournalist Anna Gimbrère en comedians Tex de Wit en Stefan Pop de meest complexe onderwerpen te lijf en lossen het voor je op. Elke maandag en vrijdag hoor je in een nieuwe aflevering welke oplossingen ze hebben bedacht.

Jezus Christus was eigenlijk Julius Ceasar, er zijn linkse samenzweringen bij de NPO en Keanu Reeves is onsterfelijk. Of niet? 

In Zo, Opgelost gaan wetenschapsjournalist Anna Gimbrère en comedians Tex de Wit en Stefan Pop de meest complexe onderwerpen te lijf en lossen het voor je op.

Staat Nederland over een eeuw onder water? Waarom is stikstof een probleem? En hoe duurzaam zijn vleesvervangers?NPO Kennis geeft klinkklare antwoorden.

Historische comedy voor het hele gezin waarin het Interbellum, de periode tussen WOI en WOII, centraal staat. Koningin Wilhelmina, Albert Einstein, Hendrikus Colijn en Fien de la Mar zijn al jaren dood, maar voor Welkom in de jaren 20 en 30 maken ze graag een uitzondering. Stuk voor stuk nemen ze plaats op de bank bij talkshowhost Dorine Goudsmit om alles over hun tijd te vertellen.

Zembla onderzoekt de invloed van de pesticide-industrie op de toelating van glyfosaat en duikt daarvoor in de wondere wereld van de ‘twijfelbrigade’. Het gebruik van de controversiële onkruidverdelger werd in Europa onlangs weer voor 10 jaar toegestaan, ondanks zorgen van wetenschappers over een verband met kanker en een mogelijk verhoogd risico op de ziekte van Parkinson.

In 2022 voelde bijna de helft van de Nederlandse volwassenen zich eenzaam. Onder jongeren van 16 t/m 25 jaar voelt 1 op de 4 zich zelfs erg eenzaam. InDe Nacht van EOvertelt Simone Boshove van SamenZwolle waarom de Week Tegen Eenzaamheid belangrijk is.

Stevie Hendriks doet onderzoek aan de Universiteit van Maastricht en bij het Alzheimercentrum in Limburg naar dementie op jonge leeftijd. Ze praat in De nacht van... over haar onderzoek, de oorzaak, het ziekteverloop en ondersteuning na de diagnose.

In Brainwash Zomerradio spreekt Floortje Smit met filosofen, wetenschappers, schrijvers en theatermakers over de nummers die vormend zijn geweest voor hun identiteit en denken. In dit seizoen o.a. socioloog Milio van de Kamp, klimaatadvocaat Roger Cox, regisseur Shariff Nasr en schrijver Bregje Hofstede. 

Als je alle voor- en achtertuinen bij elkaar optelt, krijg je het grootste natuurpark van Nederland! En dus gaat Lara Billie Rense in Focus: Iedere tuin telt! samen met wetenschappers en alle andere tuinliefhebbers op zoek naar wat er allemaal te vinden is in dat 'park'. Kunnen ze bijvoorbeeld 5000 soorten dieren en planten spotten?

In een tijd waarin de crises over elkaar heen buitelen en we ons somberder voelen dan ooit, bekijkt en onderzoekt Erik Scherder en het nut van optimisme het fenomeen optimisme van alle kanten. Zijn optimisten heel naïef? 

Je leven wijden aan de wetenschap, belangrijke ontdekkingen doen, maar nooit erkenning. Alles voor de wetenschap duikt in de levensverhalen van vijf van deze vrouwen. Wat dreef ze en welke obstakels moesten ze omzeilen? In archieven en in gesprekken met nabestaanden en intimi blijkt dat vooroordelen, mannelijke tegenwerking, maar soms ook onbaatzuchtigheid en liefde hun carrières in de weg stonden.

Sinds de bouw van de Deltawerken staat het water van het Grevelingenmeer stil. Marinebioloog en onderwaterfilmer Hilmar Derksen duikt er al zijn hele leven en maakt zich zorgen. De laatste jaren breidt de dode laag zich uit. In Focus special: Het dode meer gaat hij op onderzoek naar mogelijke oplossingen om de waterkwaliteit gezonder te maken.

Componist en violist Tim Kliphuis maakt zich zorgen over het klimaat en doet een poging om iets te veranderen met zijn muziek. Hij duikt de natuur in voor inspiratie en praat met topwetenschappers over alle veranderingen die op ons afstormen. De gesprekken leveren aan het eind van elke aflevering een muziekstuk op.

Jekels Jacht gaat over de baanbrekende Nederlandse wetenschappers die de koers van de geschiedenis hebben veranderd. Experimenten die ons leven en onze wereld voorgoed hebben veranderd. Zonder deze wetenschappers geen radio, slangbrandspuit, ivf, kunstnier of elektrische auto's.

Virussen hebben een slechte reputatie. Focus laat zien dat ze ons niet alleen maar ziek maken. Wereldwijd zoeken wetenschappers naar virussen die kankercellen kunnen aanvallen. Ook in Nederland wordt veel onderzoek gedaan naar deze veelbelovende therapie. Petra Grijzen ziet hoe zelfs in gorillapoep gezocht wordt naar een toekomstig kankermedicijn.

Valerio Zeno onderzoekt in We gaan er allemaal aan verschillende scenario's waarbij de mensheid tot haar einde kan komen. Is het een nucleaire oorlog, de inslag van een asteroïde, een uitbarsting van een supervulkaan, buitenaards leven, artificial intelligence of doet klimaatverandering ons de das om?

Focus duikt in de wereld van Fast Fashion. Wat blijkt? De industriële revolutie heeft de productie enorm opgevoerd, maar allemaal ten koste van de kwaliteit. Midden in de winkelstraat, in het hol van de leeuw, vertelt gedragswetenschapper Reint Jan Renes over wat de winkelstraat doet met de hersenen van de consument. Maar er is ook steeds meer duurzame textiel.

We duiken deze nacht van NTR Wetenschap in het plantenarchief van het museum én onderzoekscentrum Naturalis. Daar ligt een collectie van meer zes miljoen gedroogde plantenspecimen, verzameld over de afgelopen vijfhonderd jaar door beroemde botanici en wetenschappers.

Is plassen in het zwembad gevaarlijk? Zijn babyfoons makkelijk te hacken? En is sporten in de stad ongezond? In Factcheckers onderzoekt of het waar is wat we denken te weten. Met een knipoog naar de hedendaagse ‘doe je eigen onderzoek’-internetcultuur verzinnen Marijn, Joep en Tim hun eigen experimenten, waar ze ook nog eens zelf onderdeel van zijn.

Hoewel wetenschappers zich zorgen maken om de relatie tussen pesticiden en ziektes, stuiten plannen om de middelen af te bouwen op grote weerstand. Het omstreden Glyfosaat mag de komende tien jaar verkocht blijven worden en een wet om het gebruik van pesticiden in 2030 te halveren veegt het Europees Parlement van tafel.

Welke tactieken gebruikt de lobby en waarom is dat zo succesvol? Pointer onderzoekt de macht van de pesticidenlobby.

2023 is het jaar van AI, maar ook het jaar van klimaatrecords, een hernieuwde belangstelling voor de maan en groeiende kennis over het menselijk lichaam. Petra Grijzen blikt terug op het afgelopen jaar 2023 in het Focus jaaroverzicht met Robbert Dijkgraaf, Helga van Leur, Vanessa Evers, André Kuipers en Marion Koopmans.

Voor nieuwe partijen is het vaak moeilijk om zich staande te houden in het mediageweld van de verkiezingscampagnes. Maar ze dienen een belangrijk nut, blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam: ze zorgen voor de broodnodige vernieuwing van het politieke systeem en de onderwerpen waarmee politici zich bezighouden.

Welke reis maakt een donorhart van het ene lichaam naar het andere? Een machine die donorharten buiten het lichaam laat kloppen redt mensenlevens: met een nieuwe techniek kunnen voorheen afgekeurde harten toch getransplanteerd worden. Focus reist mee in de ambulance met hartchirurg Jelena Sjatskig en haar team.

Van microscoop tot chipmachine en van Deltawerken tot cassette: innovatie is van alle tijden. Ontdek in deze NPO Kennis collectie meer over belangrijke uitvindingen en denkers door de eeuwen heen.

Tijdens de Maand van de Geschiedenis reist OVT door Nederland. Het startschot klinkt vanuit het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem.

Met onder andere: de papiermolen in het Nederlands Openluchtmuseum, een kleine cultuurgeschiedenis van menstruatie en de legale Nederlandse Cocaïnefabriek in Amsterdam.

Ruim 40 procent van de Nederlanders boven de 15 jaar voelt zich weleens eenzaam. Omdat er nogal wat misverstanden rond dit thema bestaan, legt EO Visie vijf stellingen voor aan drie experts. Zijn dit volgens hen feiten of fabels?

Duingebieden, bossen, heidevelden, veengebieden; niets is veilig voor natuurbranden. Wat zijn de gevolgen voor ons land, waar de natuur zo intensief wordt gebruikt? Pyrogeograaf Cathelijne Stoof onderzoekt in Focus hoe we het beste om kunnen gaan met de kracht van natuurbranden.

Focus duikt in de wereld van de complotdenkers. Petra Grijzen mag bij hoge uitzondering aanwezig zijn bij een platte aarde-conferentie waar deelnemers haar ervan proberen te overtuigen dat de aarde helemaal niet rond is. Kunnen zulke complottheorieën de democratie bedreigen en wat doen we eraan? 

Is er een crisis, dan kijken we hoopvol naar wetenschappers in hoe ze ons kunnen helpen. Wat zijn hun oplossingen voor de problemen van deze tijd? Dit seizoen duikt Petra Grijzen samen met deze specialisten in windmolens, complotdenken, ziek zijn na corona en ontpolderen.

Sociale media staan vol met ervaringen van mensen die een sapjeskuur hebben uitgeprobeerd. En ook veel influencers haken aan op deze ‘juicy’ trend. Je lichaam detoxen met een sapvastenkuur. Werkt dat? Journalist Marieke Kuypers van Pointer Checkt zocht het uit!

Voor buitenstaanders lijkt het vaak onbegrijpelijk hoe iemand gaat geloven in een platte aarde of een wereld geregeerd door reptielen of bloeddorstige satanisten. Maar dit proces begint vaak klein, en de rol van het internet valt hierbij niet te onderschatten.

Podcast Focus onderzoekt in vier afleveringen hoe we het geloof in geheime samenzweringen kunnen verklaren. Wat is het gevaar ervan? En hoe maak je mensen weerbaar?

Awakenings Festival zorgde voor geluidsoverlast, ondanks dat het techno-event aan alle geluidsnormen voldeed. Volgens de gemeente Haarlemmermeer had het met het weer te maken. Kan dat? Het NPO Radio 1-programma Feit of Fictie onderzoekt het.

De oorlog in Oekraïne speelt zich voor een groot deel in de ruimte af; via communicatiesatellieten van het commerciële Starlink-systeem van Elon Musk. Satellieten speelden al vaker een belangrijke rol in een oorlog, maar Starlink lijkt een heuse nieuwe Space Race gestart te hebben. Het programma Focus duikt in de meest innovatieve technieken op het gebied van satellietbouw en ruimtecommunicatie. Waar staat Nederland in de Space Race?

Hoe kwam wetenschap in het nieuws deze week, hoe werd het gebracht, en wat viel eraan op? En wat gebeurde er in de wetenschap dat níet in het nieuws kwam, maar toch de moeite waard is om te weten? Podcast Kennis & co neemt de need to knows en nice to knows door.

Pointer Talk is onderzoeksjournalistiek op een presenteerblaadje. Esmee Dirks en Benjamin de Bruijn praten elke week met een collega van de Pointer-redactie over een slepend dossier. Bijvoorbeeld de problemen in de kinderopvang, de aanwezigheid van de wolf in Nederland en jeugdcriminaliteit.

Er werd van alles in de strijd gegooid om stemmen binnen te slepen voor de Provinciale Statenverkiezingen. Maar wat klopt er van die uitspraken? Pointer's factcheck-marathon helpt jou te bepalen wat waar is en wat niet.

In een wereld die zich veelal online afspeelt, verdwijn je in de serie Dr. Nasrs Wunderkammer in het tastbare universum van Ramsey Nasr en zijn Wunderkammer. Een zelfgecreëerde wereld die je de vraag stelt: hoe verhouden wij ons tot het verleden?

Astrid Joosten bespreekt samen met hoogleraren Ben Feringa, Beatrice de Graaf en Marcel Levi het wetenschappelijk jaaroverzicht. Ze duiken in bijzondere wetenschappelijke ontwikkelingen en doorbraken van het afgelopen jaar, die ons helpen de wereld beter te begrijpen.

Waarom vinden we online daten soms zo moeilijk? En hoe kunnen we er het beste op een gezonde manier mee omgaan? Moeten we met z’n allen misschien op een tinderdieet? En waarom heeft Thomas Sam Smith naar links geswiped? In deze podcastaflevering van De slimste liefde krijg je antwoord op al deze vragen!

Wie naar de maan wil, moet tegenwoordig in China zijn. Maar samenwerken met de Chinese ruimtevaartorganisatie blijkt niet zonder risico. Dat merkt sterrenkundige Marc Klein Wolt in de podcast De man en de maan.

De oplossers vinden óveral een antwoord op. Dit doen ze samen met Nederlandse wetenschappers. Waar moeten we beginnen als we het klimaatvraagstuk willen oplossen? Het vervoer!