Het onzekere bestaan van Vanuatu

Vanuatu is als eilandengroep in de Grote Oceaan een droombestemming. Naast een actieve vulkaan die je kan beklimmen en een van de meest paradijselijke stranden ter wereld, is de onderwaterwereld ongeëvenaard. Toch ligt juist daar een levensbedreigend gevaar onder de oppervlakte.

Zeg je Vanuatu, dan zeg je duikersparadijs. De onderwaterwereld van deze kleine eilandengroep in de Grote Oceaan heeft het allemaal. Bijzondere zeewezens die je nergens anders ter wereld ziet, scheepswrakken uit de Tweede Wereldoorlog en zelfs een onderwaterpostkantoor. Maar het water kent voor Vanuatu ook een keerzijde. Want in de mysterieuze schoonheid van de krochten van de Grote Oceaan, schuilt een stille natuurramp die zijn weerga niet kent.

Vanuatu’s strijd tegen het water

De dreiging van de stijgende zeespiegel die Tuvalu, de Malediven, de Marshalleilanden, Kiribati en de Seychellen naar alle waarschijnlijkheid onder zal dompelen als de mens zo doorgaat, zijn bij de meesten wel bekend. Vanuatu ontbreekt nog weleens in die opsomming. Onterecht, want ook hier zijn eilandbewoners niet zeker hoe lang hun eilandengroep nog zal bestaan. Sommige wetenschappers voorspellen zelfs dat het eiland voor het eind van deze eeuw al compleet onder water ligt. Of de inwoners van Vanuatu dit zomaar accepteren? Zeker niet. In 2021 vroeg de regering in een aanklacht aan rijke landen om een compensatie voor de klimaatproblemen die volgens hen door deze landen gecreëerd zijn.

Moeilijke tijden voor Vanuatu

Was een stijgende zeespiegel nog niet genoeg, dan wordt de eilandengroep ook ieder jaar gemiddeld één keer geraakt door een cycloon tussen november en april. Geschat wordt dat dit aantal toeneemt de komende jaren door klimaatverandering. In het voorjaar van 2023 waren het er dan ook al twee. In maart hielden de cyclonen Judy en Kevin kort na elkaar flink huis op Vanuatu. Ruim 250.000 inwoners kregen direct te maken met de cyclonen en zo’n 1.800 mensen werden geëvacueerd. Wonder boven wonder vielen er ‘slechts’ drie doden te betreuren. Dat blijkt uit het rapport van de OCHA, een tak van de Verenigde Naties die zich buigt over humanitaire rampen wereldwijd. Uit het Post Disaster Needs Assessment, een rapport dat door de overheid van Vanuatu werd opgesteld afgelopen juli, blijkt dat de schade omgerekend ruim 408 miljoen euro is en dat er bijna 730 miljoen euro nodig zou zijn om de schade te herstellen. Het land is daarmee nog steeds in opbouw. Wees daarop dus voorbereid, mocht je willen afreizen naar deze eilandengroep.

Daar komt nog bij dat het weer op deze eilandengroep sterk beïnvloed wordt door El Niño, een weerverschijnsel waar we dit jaar mee te maken krijgen. Meer weten hierover? Lees hier waarom El Niño een rampjaar voorspelt.

Wat heeft Vanuatu te bieden?

Met al die natuurrampen is Vanuatu dus een land dat wel een duwtje in de rug kan gebruiken. Behalve donaties aan het Rode Kruis, kan je het land ook helpen door de toeristische industrie te stimuleren. Dat is een schrijnend contrast, want op grotere schaal is de uitstoot die het toerisme teweegbrengt ook juist de reden dat het voortbestaan van dit land zo onzeker is.

Dus: wil je wat voor dit land betekenen door het te bezoeken? Wees dan extra waakzaam op waar je geld heengaat. Massatoerisme heeft hier namelijk ook zeker voet aan de grond gekregen. De hoofdstad Port Vila staat bekend om de vele cruiseschepen die in de haven liggen, een aanwijzing dat niet alle toeristische initiatieven hier de bewoners helpt. Let dus goed op waar je slaapt, eet en waar je je activiteiten boekt om er zeker van te zijn dat je geld in de zakken van de inwoners belandt. Een rijk land is het namelijk allesbehalve.

Must-sees op Espiritu Santo

Het grootste eiland van Vanuatu is Espiritu Santo. Hoewel de hoofdstad zich op Efate bevindt, is het mogelijk om dit eiland met de ferry te bereiken.

Wat hier te beleven valt? Maak je borst maar nat. Letterlijk, want de onderwaterwereld is hier ongekend. Haaien, dolfijnen en kleurrijke koraalvissen leven hier in grote getalen, maar er zijn ook bedreigde diersoorten en zeeleven waarvan voorheen gedacht werd dat ze waren uitgestorven. Denk aan doejoengs en de wel heel bijzondere nautilus. Deze schelpachtige soort is al miljoenen jaren oud en heeft als vorm dan ook wat weg van een fossiel. Normaal gesproken diep in de krochten van de oceaan, is dit de enige plek ter wereld waar je de nautilus op de oppervlakte van het zeewater tegenkomt.

De beste plek om het water in te duiken? Dany Island. Dit eiland ligt bij de oostkust van Espiritu Santo bij Turtle Bay. En mocht je je afvragen waarom dit Turtle Bay heet: Karetschildpadden en soepschildpadden komen tussen september en november naar Dany Island om hier hun eitjes te leggen.

 Chillen op het strand? Dan zijn Champagne Beach & Port Olry dé plek om een handdoek neer te leggen. En dieper in het binnenland van het eiland liggen voor natuurliefhebbers een paar bijzondere verschijnselen, waaronder de Nanda Blue Hole en de schitterende Millennium Caves.

Ook zeker de moeite waard: het gestrande wrak van de Amerikaanse SS Coolidge dat voor de zuidkust ligt. Dit schip voer vanuit Vanuatu in 1942 op twee zeemijnen en werd door de schade gedwongen terug te keren. Hoewel bijna iedereen de ramp overleefde, was het schip niet meer te repareren en werd het achtergelaten.

Wie meer wil weten over de aanwezigheid van de Verenigde Staten op Vanuatu tijdens de Tweede Wereldoorlog, gaat naar het Tweede Wereldoorlogmuseum op Efate. Vanuatu was na Hawaï namelijk de grootste militaire basis van de Verenigde Staten in de Grote Oceaan. Een aanwijzing? Het gezonken oorlogsvliegtuig op de bodem van de oceaan waar veel duikers een kijkje nemen.

Beklim de vulkaan

De top van de Mount Yasur vulkaan op het eiland Tanna is niet moeilijk te beklimmen, maar wel uiterst actief. Om de paar minuten hoor en voel je de aarde beven en zie je machtige lava omhoog spatten. Wil je dus voorkomen dat je in de krater kukelt? Dan is een goede balans zeker geen overbodige luxe.

Duik je liever wat dichter bij huis? Verken dan het immense wrakkenkerkhof van Denemarken.

• Deel